|
1-) YURTİÇİ VE DIŞI TAŞIMACILIK FAALİYETİNDE, SADECE YURTDIŞI TAŞIMACI
LIK NEDENİYLE İADE HAKKINA SAHİP YÜKÜMLÜNÜN, BU FAALİYETİ İÇİN YAPILAN
GİDERLERE İSABET EDEN KATMA DEĞER VERGİSİNİN YÜKÜMLÜYE İADESİ, ÖNCEKİ
DÖNEMDEN DEVREDEN VERGİ İNDİRİMİNİN SONRAKİ DÖNEME DEVREDİLMESİ GEREK-
TİĞİ;
2-) İNDİRİM HAKKI BULUNAN YÜKÜMLÜNÜN BU HAKKINI VERGİ BORÇLARINA MAH-
SUP ŞEKLİNDE KULLANMASININ SÖZ KONUSU OLMADIĞI, MAHSUP İSTEMİNİN ANCAK
KATMA DEĞER VERGİSİ İADESİNE HAK KAZANILMASI HALİNDE VE BU MİKTARLA
SINIRLI OLMAK KOŞULUYLA YERİNE GETİRİLMESİNİN MÜMKÜN BULUNDUĞU HK.
Yurt içi ve yurt dışı taşımacılık faaliyetinde bulunan yükümlü şirke-
tin 1986 Haziran dönemi için sadece yurt dışı taşımacılık faaliyeti ne
deniyle verdiği beyannamesinde indirim konusu yapılamadığı için iadeye
konu Katma Değer Vergisinden, 1.091.068 lira tutarında Kurumlar Vergi-
si 2.taksidinin mahsup isteminin yerine getirilmesinden sonra düzenle-
nen inceleme raporuyla, 24 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği
uyarınca iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin %10'unu aşan şekilde
mahsubun yapıldığından bahisle, 27.500 liralık mahsup dışında, 1.063.
568 liralık mahsubun yerinde bulunmaması nedeniyle tarh edilen katma
değer vergisi ile kesilen kaçakçılık cezasını; yükümlü şirketçe 1986
Haziran dönemi için verilen Katma Değer Vergisi Beyannamesinde, sadece
yurt dışı taşımacılık işi yaptığı ve istisna kapsamına giren bu tuta-
rın 275.000 lira olduğunun bildirildiği, buna göre ilgili dönemde yü-
kümlü şirketin sadece iade hakkı doğuran işlemi bulunduğunun anlaşıl-
dığı, Maliye ve Gümrük Bakanlığınca yayımlanan 24 seri Nolu Katma De-
ğer Vergisi Genel Tebliğinde ise, amortismana tabi iktisadi kıymetle-
rin katma değer vergisinin, faaliyetleri kısmen veya tamamen iade hak-
kı doğuran işlemlerden oluşan mükelleflerin bu işlemler dolayısıyla
yüklenilen vergilerin indiriminin mümkün olmaması halinde, mükellefe
iade edilecek verginin o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait
bedelin %10'u olarak hesaplanan miktardan fazla olamayacağı belirlen-
miş bulunduğundan, 27.500 lira indirim hakkına önceki dönemden devre-
den 2.791.168 lira vergi indiriminin ilavesi ile 2.828.628 lira indi-
rim hakkı bulunan yükümlü şirketin Kurumlar Vergisi 2.taksit borcu
olan 1.091.068 liraya mahsup edilmesinde isabetsizlik bulunmadığı ge-
rekçesiyle terkin eden İstanbul 5.Vergi Mahkemesinin 21.9.1989 gün ve
906 sayılı kararının; 24 Seri Nolu Genel Tebliğe göre iade edilecek
katma değer vergisinin o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait be
delin kanuni vergi oranına göre hesaplanan miktar ile sınırlı tutuldu-
ğu, olayda taşımacılık istisnası tutarı 275.000 lira olup, uluslarara-
sı taşımacılığın yüklendiği gider toplamı ise 193.806 lira olduğundan,
yükümlünün mahsubunu istediği tutarın ilgili dönem itibariyle hesapla-
nan üst sınırı aştığı, bu nedenle 1.063.568 lira için mahsup talebinde
bulunulmasının yerinde olmadığı ileri sürülerek bozulması istenilmek-
tedir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 14.maddesinde, transit ve
Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinde, Ba
kanlar Kurulu tarafından belirlenecek taşıma işlerinin vergiden müstes
na olduğu hükme bağlanmış olup, Bakanlar Kurulunun 24.12.1984 gün ve
84/8889 sayılı kararı ile transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler ara-
sında deniz, hava, kara ve denizyolu ile yapılan yük ve yolcu taşıma
işleri katma değer vergisi kapsamı dışında bırakılmıştır.
Anılan Kanunun 32.maddesinde; bu Kanunun 11,13,14,15.maddeleri uyarın-
ca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benze-
ri vesikalarda gösterilen katma değer vergisinin mükellefin vergiye ta
bi işlemleri üzerinden hesaplanacak katma değer vergisinden indirilece
ği, vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin
indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen katma değer
vergisinin, Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tesbit edilecek esaslara gö-
re bu işlemleri yapanlara iade olunacağı öngörülmüştür.
Maliye ve Gümrük Bakanlığına verilen bu yetkiye dayanılarak çıkarılan
24 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde, iade hakkı doğuran
işlemlerde iade edilecek katma değer vergisinin hesaplanma tarzına
ilişkin açıklamaların tereddütlere yol açması üzerine, adı geçen Bakan
lık tarafından çıkarılan 26 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebli-
ğinde, Katma Değer Vergisi Kanununun 32.maddesinde sözü edilen teslim
ve hizmetler nedeniyle yüklenilen vergilerin, öncelikle indirim konusu
yapılacağı, indirimle giderilemeyen bir miktarın kalması halinde ise,
kalan tutarın iade hakkı doğuran işlemlere isabet eden kısmının o dö-
nemde iade edilecek vergi olarak dikkate alınacağı, diğer bir anlatım-
la, iade hakkı doğuran işlemlere dolayısıyla yüklenilen vergilerin,
diğer işlemlere ait yüklenilen vergilerden mutlak surette ayrılması ge
rektiği, böyle bir ayrım yapılmadan, iade hakkı doğuran işlemin bedeli
ile genel vergi oranının çarpımı suretiyle bulunacak miktarın iadesine
olanak bulunmadığı açıklandıktan sonra, uluslararası taşımacılık faali
yeti yanında başkaca bir faaliyeti bulunmayan yükümlüler yönünden sade
ce uluslararası taşımacılık faaliyetine ait vergili girdiler için yük-
lenilen Katma Değer Vergisi iadesinin mümkün bulunduğu, bunun dışında
önceki dönemden devreden indirilebilir katma değer vergisinin sonraki
döneme devredilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Bu durumda, yurt içi ve dışı taşımacılık faaliyetinde bulunan, ancak
1986 Haziran döneminde sadece uluslararası taşımacılık faaliyeti nede-
niyle iade hakkına sahip yükümlünün, söz konusu yurt dışı taşımacılık
faaliyeti için yapılan giderlere isabet eden Katma Değer Vergisi 193.
806 lira olduğundan, bu miktarın yükümlüye iadesi, önceki dönemden dev
reden vergi indirimi 2.791.168 liranın sonraki döneme devredilmesi ge-
rekmektedir.
Katma Değer Vergisi Kanununun indirim, iade ve mahsup müessesesini dü-
zenleyen hükümleri ile, bu konuda Maliye ve Gümrük Bakanlığınca yayım-
lanan genel tebliğlere göre indirim hakkı bulunan bir yükümlünün, bu
hakkını vergi borçlarına mahsup şeklinde kullanması söz konusu olma-
yıp; mahsup isteminin ancak, Katma Değer Vergisi iadesine hak kazanıl-
ması halinde ve bu miktarla sınırlı olmak koşuluyla yerine getirilmesi
mümkün olabileceğinden, uyuşmazlık dönemi için hatalı olarak belirle-
nen indirim hakkından kurumlar vergisi borcunun mahsubu yolunda veri-
len mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bo
zulmasına karar verildi.
(MT/NÇ)
|