213 sayılı Vergi Usul Kanununun[1][1] 49/b maddesi gereğince arsa ve arazilere ilişkin asgari ölçüde birim değerleri; takdir komisyonları tarafından dört yılda bir yapılmakta olup, en son takdir işlemleri 2002-2005 yılları için 2001yılında yapılmıştır. Bu neden ile 2006-2009 yıllarına ilişkin asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdirleri 2005 yılında yapılmıştır. Yapılan takdir işlemlerine göre 2006-2009 yılları arasında ödenecek olan emlak vergisi ile ilgili hususlar aşağıda açıklanmıştır.

 

 

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun[2][2] arazi vergisi mükellefiyetinin başlaması ile ilgili 19/(b) maddesinde, arazi vergisi mükellefiyetinin dört yılda bir yapılan takdir işlemlerinde takdir işleminin yapıldığı tarihi takip eden bütçe yılından itibaren başlayacağı hüküm altına alınmıştır.

 

Bina vergisi mükellefiyetinin başlaması ile ilgili Emlak Vergisi Kanununun 9/(b) maddesinde, bina vergisi mükellefiyetinin dört yılda bir yapılan takdir işlemlerinde takdir işleminin yapıldığı tarihi takip eden bütçe yılından itibaren başlayacağı hükmü yer almaktadır.

 

Emlak Vergisi Kanununun 11 ve 21 inci maddelerinde ise bina ve arazi vergisinin ilgili belediye tarafından dört yılda bir defa olmak üzere takdir işlemlerinin yapıldığı yılı takip eden bütçe yılında tarh olunacağı hükme bağlanmıştır.

 

Yukarıda yer alan kanuni düzenlemelere göre; 2006-2009 yıllarına ilişkin asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdirleri 2005 yılında yapılmıştır. Ayrıca 2006 yılında uygulanacak olan  bina metrekare normal inşaat maliyet bedelleri de 2005 yılında tespit edilmiştir.

 

 

Emlak Vergisi Kanununun “Vergi Değeri” başlığını taşıyan 29 uncu maddesinde,

 

“Vergi değeri;

a) Arsa ve araziler için, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin hükümlerine göre takdir komisyonlarınca arsalar için her mahalle ve arsa sayılacak parsellenmemiş arazide her köy için cadde, sokak veya değer bakımından farklı bölgeler (turistik bölgelerdeki cadde, sokak veya değer bakımından farklı olanlar ilgili valilerce tespit edilecek pafta, ada veya parseller), arazide her il veya ilçe için arazinin cinsi (kıraç, taban, sulak) itibarıyla takdir olunan birim değerlere göre,

b) Binalar için, Maliye ve Bayındırlık ve İskan Bakanlıklarınca müştereken tespit ve ilân edilecek bina metrekare normal inşaat maliyetleri ile (a) bendinde belirtilen esaslara göre bulunacak arsa veya arsa payı değeri esas alınarak 31 inci madde uyarınca hazırlanmış bulunan tüzük hükümlerinden yararlanılmak suretiyle,

Hesaplanan bedeldir...” hükmü yer almaktadır.

 

Bina, arsa ve arazi vergi değerleri; Emlak Vergisi Kanununun “Vergi Değeri” başlığını taşıyan 29 uncu maddesinde yer alan esaslara göre hesaplanacaktır.

 

 

Emlak Vergisi Kanununun 8 ve 18 inci maddeleri hükümlerine göre emlak vergisinin oranları aşağıda belirtildiği şekildedir.

 

-  Meskenlerde binde 1,

 

- Diğer binalarda binde 2,

 

- Arazilerde binde 1,

 

- Arsalarda ise binde 3.

 

Emlak vergisine konu mesken, diğer bina, arsa ve arazilerin büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde olması halinde söz konusu emlak vergisi oranları; Emlak Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrası ile 18 inci maddesi hükümleri uyarınca %100 artırımlı uygulanmaktadır.

 

2006 yılında ödenmesi gereken emlak vergisinin tarh, tahakkuk ve tahsilinde uygulanacak olan emlak vergisi oranlarını düzenleyen Emlak Vergisi Kanununun 8 ve 18 inci maddelerinde herhangi bir değişiklik yapılmamış olduğundan, yukarıda belirtilen vergi oranlarına göre emlak vergisi tarhiyatı yapılacaktır.

 

Emlak Vergisi Kanununun 29 uncu maddesinde vergi değerinin, mükellefiyetin başlangıç yılını takip eden yıldan itibaren her yıl, bir önceki yıl vergi değerinin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca aynı yıl için tespit edilen yeniden değerleme oranının yarısı nispetinde artırılması suretiyle bulunacağı hüküm altına alınmıştır.

 

Aynı Kanunun 9/(b) ve 19/(b) maddeleri hükümlerine göre ise, bina ve arazi vergisi mükellefiyeti dört yılda bir yapılan takdir işlemlerinde takdir işleminin yapıldığı tarihi takip eden bütçe yılından itibaren başlamaktadır. Takdir komisyonlarınca asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdirleri 2005 yılında yapılmış olduğundan, bu hüküm uyarınca, mükellefiyetin başlangıç yılı olan 2006 yılında vergi değeri yeniden değerleme oranı nispetinde artırılmamıştır.

 

2.3. Emlak Vergisinin Ödenmesi

 

Emlak Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinde; emlak vergisinin birinci taksitinin Mart, Nisan ve Mayıs aylarında; ikinci taksitinin ise Kasım ayı içinde olmak üzere iki eşit taksitte ödeneceği hükmü yer almaktadır.

 

Bu hüküm uyarınca, 2006 yılına ait emlak vergisinin  birinci taksiti  2006 yılının Mart, Nisan ve Mayıs aylarında, ikinci taksiti ise Kasım ayı içinde olmak üzere iki eşit taksitte ödenecektir. Mükelleflerin istemeleri halinde ise iki taksit halinde ödenmesi gereken emlak vergisinin, 2006 yılının Mart, Nisan ve Mayıs aylarında tek ödeme şeklinde de ödenmesi mümkün bulunmaktadır.

 

Arsalara ve arazilere ilişkin asgari ölçüde birim değerleri; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 49 uncu maddesinin (b) fıkrası hükmü uyarınca takdir komisyonları tarafından her dört yılda bir kere olmak üzere tespit edilmektedir. Bu hükme göre, en son olarak 2001 yılında arsa ve arazi takdirleri yapılmıştır. 2005 yılında ise 2006-2009 yıllarına ilişkin arsa ve arazi metrekare birim değer takdirleri ilgili komisyonlar tarafından yapılmıştır.

 

3.1. Takdir Komisyonları

 

Vergi Usul Kanununun 72 nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca arsalara ait takdir komisyonu; belediye başkanı veya tevkil edeceği bir memur (başkan), ilgili belediyeden yetkili bir memur, tapu sicil müdürü veya tevkil edeceği bir memur,  ticaret odasınca seçilmiş bir üye, ilgili mahalle veya köy muhtarından meydana gelmektedir.

3.1.2. Arazilere Ait Takdir Komisyonu

Arazilere ait takdir komisyonu, Vergi Usul Kanununun 72 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; vali (başkan), defterdar, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı il müdürü, il merkezlerindeki ticaret odasından seçilmiş bir üye, il merkezlerindeki ziraat odasından seçilmiş bir üyeden meydana gelmektedir.

3.1.3. Büyükşehir Belediyesi Bulunan İllerde Merkez Takdir Komisyonu

 

Büyükşehir belediyesi bulunan illerde, Vergi Usul Kanununun mükerrer 49/b maddesi gereğince; vali veya vekalet vereceği memurun başkanlığında, defterdar veya vekalet vereceği memur, vali tarafından görevlendirilecek tapu sicil müdürü, ticaret odasınca görevlendirilecek bir üye, serbest muhasebeci mali müşavirler odasınca görevlendirilecek bir üye, esnaf ve sanatkarlar odaları birliğince görevlendirilecek bir üyeden meydana gelen merkez komisyonu bulunmaktadır. Söz konusu komisyona tebliğ edilen asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdirleri; onbeş gün içinde incelenerek inceleme sonucu belirlenen değerler, ilgili takdir komisyonuna geri gönderilmektedir. Merkez takdir komisyonu tarafından farklı değer belirlenmesi halinde; bu değerlerin ilgili takdir komisyonlarınca yeniden takdir yapılmak suretiyle dikkate alınması öngörülmektedir.

3.2. Arsa ve Arazi Takdir Komisyonları İle Merkez Takdir Komisyonu İşlemleri

Vergi Usul Kanununun 72 nci maddesi uyarınca arsa ve arazi takdir komisyonları tarafından 2006-2009 yıllarına ilişkin olarak 2005 yılında takdir edilen değerlerin; 2005 yılının Haziran ayı sonuna kadar tamamlanarak;

 i) Arsa takdirlerinin, takdirin ilgili bulunduğu il ve ilçe merkezlerindeki ticaret odalarına, ziraat odalarına ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları ile belediyelere,

ii) Arazi takdirlerinin ise il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odalarına ve belediyelere,

imza karşılığında verilmesi,

iii) Büyükşehir belediyesi bulunan illerdeki arsa ve arazi takdir komisyonu kararlarının merkez komisyonuna gönderilmesi, merkez komisyonu incelemesinden geçtikten sonra ilgililere tebliğ edilmesi gerekmektedir. 

Buna göre 2006-2009 yıllarına ilişkin asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerleri yukarıda belirtilen komisyonlar tarafından 2005 yılında takdir edilmiştir.

Vergi Usul Kanununun mükerrer 49 uncu maddesinin (b) fıkrasına göre; kendisine karar tebliğ edilen daire, kurum, teşekküller (ticaret odaları ve ziraat odaları), ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları ve belediyelerin söz konusu kararlara karşı onbeş gün içinde ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açabilmektedirler. Vergi mahkemeleri tarafından  verilen kararlar aleyhine ise onbeş gün içinde Danıştaya başvurabilmektedirler. 

Takdir edilen değerlere karşı süresinde ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açılmaması halinde bu değerler kesinleşmiş olmaktadır.

 

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun[3][3] 5226 sayılı Kanunla[4][4] değişik 12 nci maddesi uyarınca, ilgili belediyeler tarafından 2005 yılından itibaren Emlak Vergisi Kanununun 8 inci ve 18 inci maddeleri uyarınca tahakkuk eden emlak vergisinin %10'u nispetinde "Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Katkı Payı" tahakkuk ettirilerek emlak vergisi ile birlikte tahsil edilmektedir. Bu suretle tarh ve tahakkuk ettirilecek 2006 yılına ait emlak vergisinin %10'u nispetinde "Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Katkı Payı" nın tahakkuk ettirilerek emlak vergisi ile birlikte tahsil edilecektir.

2006 yılı için emlak vergisinin tarh, tahakkuk ve tahsilinde uygulanacak olan emlak vergisi oranlarında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. 2006 yılında ödenmesi gereken emlak vergisi; meskenlerde binde 1, diğer binalarda binde 2, arazilerde binde 1, arsalarda ise binde 3 oranlarına göre tarh edilecektir. Emlak vergisine konu mesken, diğer bina, arsa ve arazilerin büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde olması halinde söz konusu emlak vergisi oranları; Emlak Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrası ile 18 inci maddesi hükümleri uyarınca %100 artırımlı uygulanacaktır.

 

Emlak Vergisi Kanununun 29 uncu maddesinde vergi değerinin, mükellefiyetin başlangıç yılını takip eden yıldan itibaren her yıl, bir önceki yıl vergi değerinin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca aynı yıl için tespit edilen yeniden değerleme oranının yarısı nispetinde artırılması suretiyle bulunacağı hüküm altına alınmıştır. Emlak Vergisi Kanununun  9/(b) ve 19/(b) maddeleri hükümlerine göre ise, bina ve arazi vergisi mükellefiyeti; dört yılda bir yapılan takdir işlemlerinde takdir işleminin yapıldığı tarihi takip eden bütçe yılından itibaren başlamaktadır. Takdir komisyonlarınca asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdirleri 2005 yılında yapılmış olduğundan, takdir işleminin yapıldığı tarihi takip eden 2006 yılında, vergi değeri yeniden değerleme oranı nispetinde artırılmamıştır.

 

2006 yılı emlak vergisinin tarh ve tahakkuku ile ilgili olarak takdir komisyonlarınca asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerleri takdir edilerek, 2005 yılının Haziran ayı sonuna kadar ilgililere tebliğ edilmiştir. Takdir edilen değerlere karşı süresinde ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açılmaması halinde bu değerler kesinleşmiş olmaktadır.

*Bu makale Gelirler Kontrolörleri Derneği yayını olan VERGİ SORUNLARI DERGİSİ’nin

  Nisan/2006 dönemi 211’inci sayısında yayınlanmıştır.
 

---