SİGARANIN vergisi 11 kuruş artırılınca, 8 liraya satılan sigaranın fiyatı 9 liraya, 5.5 liraya satılan sigaranınki de 6.5 liraya yükseldi.
Bunu görenler, “11 kuruş vergi, fiyatı 100 kuruş artırmayacağına göre belli ki bunu fırsat bilen sigara üreticileri ile bayiler kârlarını 89 kuruş artırmışlar” diye düşünebilir.
11 KURUŞ VERGİ 92’YE ÇIKMIŞ
Önce bir soru:
- 8 liralık sigaranın vergisi 6,42 TL olduğuna göre, vergi 11 kuruş daha artarsa, toplam vergi ne kadar olur?
Şimdi diyeceksiniz ki “Bu soru çok basit ama yine de söyleyelim; 6,42 + 11 = 6,53 TL olur”.
Bilemediniz!
Şaka değil, gerçekten bilemediniz.
Doğru yanıt: 7,34 TL olacaktı!
Nedenine gelince; sigaranın vergisinde, benim diyen sihirbazın dahi beceremeyeceği şekilde, 11 kuruşluk vergi “çok özel bir formül nedeniyle”, 92 kuruş oluyor!
SARMAL ETKİ VE ÇARPAN
Sigarada Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), diğer ürünlerin çoğundan farklı olarak “ürünlerin perakende satış fiyatı üzerinden” alınıyor. Ayrıca KDV ve toptancı ve bayi kârı gibi artan bazı maliyet unsurları da ürünlerin satış fiyatı üzerinden “belli bir yüzde” üzerinden hesaplanıyor. Bu nedenle, vergi ve maliyet artışlarını karşılamak için yapılan fiyat artışlarının büyük kısmı yine ÖTV ve KDV'ye tabi oluyor. Bu da vergi artışının 7,5-10 katı ek fiyat artışı anlamına geliyor.
Bu sarmal etki nedeniyle, artan verginin kaç katı kadar ek fiyat artışı olabileceği, aşağıda çarpan formülünde gösterilmiştir.
Türkiye'deki yüzde 65,25'lik nispi vergi, AB'de ortalama yüzde 30 olarak uygulanıyor.
Nispi vergideki her artış çarpanı büyüttüğü için, önümüzdeki dönemde fiyatlara vergi artışının çok üzerinde yansıyan “çarpan etkisi” devam edecek.