|
VERGİ İNCELEMESİ VE RE'SEN TARH USULLERİNDE AMACIN, VERGİYE KONU OLA-
BİLECEK MATRAHIN GERÇEK VEYA GERÇEĞE EN YAKIN TUTARININ SAPTANMASINI
SAĞLAMAK OLDUĞU HK.
1989 yılı defter ve belgelerini, yandığını belirterek incelemeye ibraz
edemeyen yükümlü adına takdir komisyonunca belirlenen matrah üzerinden
Haziran-Aralık dönemleri için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi
salınmıştır. İstanbul 3.Vergi Mahkemesinin ... gün ve ... sayılı kara-
rıyla; mahkemelerince verilen süre içinde ilgili yıla ilişkin alış
belgelerini ibraz etmeyen yükümlü adına katma değer vergisi indirimle-
rinin kabul edilmemesi suretiyle yapılan tarhiyatta 3065 sayıı Katma
Değer Vergisi Kanununun 29. ve 34.maddeleri hükümlerine aykırılık bu-
lunmadığı, ancak olayın niteliği dikkate alındığında kaçakçılık ceza-
sının kusura çevrilmesi icap ettiği gerekçesiyle vergi aslı aynen tas-
dik edilmek, ceza ise kusura çevrilmek suretiyle tarhiyat değişiklikle
onanmıştır. Yükümlü tarafından, aradan 7 yıllık süre geçtikten sonra
İstanbul gibi büyük bir şehirde mal alınan kişi ve kuruluşların hatır-
lanarak alış belgelerinin elde edilmesinin mümkün olmadığı ileri sürü-
lerek mahkeme kararının bozulması istenilmektedir.
Uyuşmazlık, 1989 yılı defter ve belgelerini yanması nedeniyle
incelemeye ibraz etmeyen yükümlü adına takdir komisyonunca belirlenen
matrah üzerinden Haziran-Aralık dönemleri için salınan kaçakçılık ce-
zalı katma değer vergisinden doğmuştur.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30.maddesinde re'sen vergi tar-
hı; vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere
veya kanuni ölçülere göre saptanmasına olanak bulunmayan hallerde tak-
dir komisyonlarınca veya inceleme yapmaya yetkili olanlarca düzenlen-
miş raporlarda belirtilen matrah veya matrah farkı üzerinden vergi
tarh edilmesi şeklinde tanımlanmıştır. Re'sen takdir için gerekli ko-
şulların gerçekleşmiş olması, tek başına takdir olunan matrahın hukuka
uygunluğunu göstermez. Bu nedenle, Vergi Usul Kanununun takdir karar-
larında bulunması gereken bilgileri düzenleyen 31/8.maddesinde, takdi-
rin dayanakları ve yapılan takdir hakkındaki açıklamaların takdir ko-
misyonu kararlarında yer alması öngörülmüştür. Aynı Kanunun 74. ve 75.
maddelerinde matrah takdiri yapmakla görevli takdir komisyonlarına, bu
görevleri dolayısıyla anılan yasada yazılı vergi inceleme yetkisi ta-
nınmıştır.
Öte yandan, 213 sayılı Kanunun 134.maddesinde, vergi inceleme-
sinden maksadın ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak,
tespit etmek ve sağlamak olduğu, 141.maddesinde ise inceleme esnasında
lüzum görülen hallerde vergilendirme ile ilgili olaylar ve hesap du-
rumlarının ayrıca tutanak ile tespit edileceği. ilgililerin itiraz ve
mülahazaları varsa bunların da tutanağa geçirileceği, bu suretle dü-
zenlenen tutanakların birer suretinin yükümlüye verileceği hükme bağ-
lanmıştır.
Yukarıdaki hükümlerin birlikte irdelenmesinden, yeterli bir
vergi incelemesinin yapılmış olduğundan söz edebilmek için, vergileme
ile ilgili olaylar ve hesap durumlarının inandırıcı biçimde araştırıl-
ması, eleştirilecek hususlarla ilgili tespitlerin sağlıklı yapılması
ve saptanan hususların doğru bir biçimde değerlendirilmesi gerektiği
sonucuna ulaşılmaktadır. Bununla birlikte takdir komisyonunca veya in-
celeme elemanınca belirlenen matrah veya matrah farkı ile ilgili tes-
pitler takdir komisyonu kararlarında veya inceleme raporlarında açıkça
belirtilmesiyle, vergi yükümlüsünün hangi nedenle re'sen tarh ile mu-
hatap tutulduğunu bilmesine ve anlamasına olanak sağlanmış olacaktır.
Olayda, 1989 yılı defter ve belgelerini yanması nedeniyle ince-
lemeye ibraz etmeyen yükümlü adına takdir komisyonunca belirlenen mat-
rah üzerinden tarhiyat yapıldığı, vergi mahkemesince tarhiyatın indi-
rimden kaynaklandığı düşüncesinden hareketle dava hakkında karar ve-
rildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, takdir komisyonunca belirlenen matrahın dayanağının
olup olmadığı hususu irdelenerek bir karar verilmesi gerekirken, tesis
edilen kararda isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüyle, ... Mahkeme-
sinin ... gün ve ... sayılı kararının, yukarıda belirtilen hususlar
gözönüne alınarak yeniden bir karar verilmek üzere bozulmasına karar
verildi.
(MT/ES)
|