|
ARAÇ SATIŞLARINDA EMSAL BEDELİN TESPİT EDİLİRKEN SADECE KASKO DEĞERİ-
NİN YETERLİ OLMADIĞI HK.
Nakliyecilik faaliyetinde kullandığı kamyonun satış bedelini düşük
göstermesi nedeniyle 1991 yılının Temmuz, Ağustos ve Eylül dönemleri
için takdir komisyonunca takdir olunan matrah farkı üzerinden yükümlü
adına salınan kaçakçılık cezalı katma değer vergisinin terkini iste-
miyle açılan davayı reddeden Afyon Vergi Mahkemesinin 6.5.1992 gün ve
1992/109 sayılı kararını onayan Danıştay Yedinci Dairesinin 1994/4740
sayılı kararının; beyan edilen satış değerinin gerçek olduğu, bedel
takdir edilirken kasko değerinin esas alınması uygulamasından artık
vazgeçildiği ileri sürülerek düzeltilmesi istenilmektedir.
Karar düzeltme dilekçesinde ileri sürülen hususlar, 2577 sayılı
İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesinin (c) fıkrasına uygun gö-
rüldüğünden, Dairemizce verilen 13.10.1994 gün ve E:1992/4468;
K:1994/4740 sayılı karar kaldırıldıktan sonra işin esası yeniden ince-
lendi.
Uyuşmazlık, 19.8.1991 tarihinde düzenlenen satış sözleşmesi ile
satılan aracın satış bedelinin düşük görülmesi üzerine olayın resen
takdire sevk edilmesi sonucunda takdir komisyonu kararına dayanılarak
ek tarhiyat yapılmasından kaynaklanmaktadır.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 27. maddesinin 1.
fıkrasında, bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin
mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde, mat-
rahın işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücreti olduğu,
2. fıkrasında da, bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre, a-
çık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir se-
beple açıklanamadığı hallerde matrah olarak emsal bedeli veya emsal
ücretinin esas alınacağı, 3. fıkrasında ise, emsal bedelin ve emsal
ücretin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tespit olunacağı hükme bağ-
lanmış, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 267. maddesinde de, "emsal be-
deli, gerçek bedeli belli olmayan veya bilinmeyen ve yahut doğru ola-
rak tespit edilemeyen bir malın değerleme gününde satılması halinde
emsaline nazaran haiz olacağı değerdir." biçiminde tanımlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, 5.000.000.- lira bedelle satılan va-
sıtanın satış bedelinin düşük görülmesi üzerine gerçek satış bedelinin
tespiti için takdir komisyonuna sevk edildiği, takdir komisyonunca,
Milli Reasürans A.Ş.'nin bildirdiği kasko değeri (44.642.862.- lira)
esas alınarak yükümlünün bildirdiği satış değeri ile arasındaki fark
üzerinden kaçakçılık cezalı tarhiyat yapıldığı anlaşılmaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20. maddesinin 1.
fıkrasında, Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinin bakmakta olduk-
ları davalara ait her çeşit incelemeleri kendiliklerinden yapacakları,
mahkemelerin belirlenen süre içinde lüzum gördükleri evrakın gönderil-
mesini ve her türlü bilgilerin verilmesini taraflardan ve ilgili diğer
yerlerden isteyebilecekleri belirtilmek suretiyle, idari yargı yerle-
rine resen araştırma yetkisi tanınmıştır.
Bu itibarla, takdir komisyonunca takdir edilen ve uyuşmazlık
konusu tarhiyatın dayanağını oluşturan bedelin, 3065 sayılı Kanun ile
213 sayılı Kanunun yukarıda açıklanan maddelerinde tanımı yapılan em-
sal bedeline uygun olup olmadığının tespiti amacıyla, Ticaret Odası,
Şoförler ve Otomobilciler Derneği ile gerekli görülecek başka ilgili
merciler nezdinde araştırma yapılması ve sonucuna göre bir karar ve-
rilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle cezalı tarhiyatın onanmasına i-
lişkin mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Nitekim, aynı konudaki uyuşmazlıkların çoğalması nedeniyle Ge-
lirler Genel Müdürlüğünce çıkarılan iç genelgede, bazı vergi dairele-
rinin gerçek satış bedelleri konusunda hiç bir araştırma yapmadan kas-
ko sigortasına esas bedelleri kullanarak mükellefler adına tarhiyat
yaptıklarının anlaşıldığı, bu uygulamanın idare ve mükellefler arasın-
da gereksiz ihtilaflara neden olduğu, bu tür ihtilaflara yer verilme-
mesi açısından, sadece kasko bedellerinden hareketle mükellefler aley-
hine tarhiyat yapılmaması, gerçek satış bedellerinin tespiti sırasında
diğer hususların da incelenmesi gerektiği belirtilmiştir.
Ancak, araç satışları noterde düzenlenen sözleşme ile yapıldığı
için idarenin bilgisi dışında kalamayacağı gibi, yükümlü de düzenledi-
ği fatura tutarı üzerinden bir beyanda bulunmakla, olayı vergi daire-
sinin bilgisine sunduğundan matrah farkı bulunduğunun tespiti halinde,
kusur cezası uygulanacağı da tabiidir.
Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunun 17.11.1995 gün ve E:1995/-
127; K:1995/253 sayılı kararı da bu yöndedir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne, belirtilen hu-
suslar göz önüne alınmak suretiyle yeniden bir karar verilmek üzere
mahkeme kararının bozulmasına, bozma kararı üzerine mahkemece yeniden
verilecek kararla birlikte yargılama giderleri de hüküm altına alına-
cağından, bu hususta ayrıca hüküm tesisine gerek bulunmadığına, karar
verildi.
X-AZLIK OYU : Dosyada mevcut takdire sevk fişinin incelenmesin-
den, takdire sevkin münhasıran satışı yapılan aracın beyan edilen sa-
tış bedelinin kasko bedeline nazaran düşük bulunması nedenine dayandı-
rıldığı, ayrıca herhangi bir tespitin yapılmadığı görülmektedir.
Maliye Bakanlığınca çıkarılan iç genelgede, bazı vergi dairele-
rinin gerçek satış bedelleri konusunda hiç bir araştırma yapmadan,
kasko sigortasına esas bedelleri kullanarak mükellefler adına tarhiyat
yaptıklarının anlaşıldığı, bunun ise, idare ile mükellefler arasında
gereksiz ihtilaflara neden olduğu, bu tür ihtilaflara neden olunmaması
açısından, sadece kasko bedellerinden hareketle mükellefler aleyhine
tarhiyat yapılmaması, gerçek satış bedelinin tespiti sırasında diğer
hususların da incelenmesi gerektiğinin belirtilmiş olması, olayda da,
kasko değeri dışında gerek idarece, gerekse takdir komisyonunca yapıl-
mış herhangi bir tespitin bulunmaması karşısında, vergi mahkemesince
tarhiyatın terkinine karar verilmesi gerekir.
Vergi mahkemesi kararının bu gerekçe ile bozulması gerekeceği
oyu ile karara katılmıyorum.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:92)
|