Danıştay Dördüncü Daire

Davacı şirketin sahibi bulunduğu arsa üzerine kat karşılığı bina yapılmak üzere müteahhide verilmesinde aracılık edenlere komisyon ücretinin ödenmesi, bu konuda düzenlenen sözleşmedeki şartın tahakkukuna bağlı olduğundan, sözleşmeye uygun hizmetin verildiği yılda, şirket yönünden borç tahakkuk etmiş sayılır. istemin Özeti: Davacı şirketin 1989 yılma ilişkin işlemleri incelenerek düzenlenen raporda dönem zararının azaltılması öngörülmüştür. Vergi Mahkemesinin kararıyla; inceleme raporunda, şirketin sahibi bulunduğu arsa.üzerine kat karşılığı bina yapılmak üzere müteahhide verilmesinde aracılık eden kişilere ödenen komisyon ücretinin bu konudaki sözleşmenin düzenlendiği 1987 yılı gideri olduğu halde, 1989 yılında gider kaydedilmesi tenkit edilmiş olup,sözkonusu ücretin 1987 yılında tahakkuk ettiğinin kabulü gerekeceğinden, dönem zararının bu ödeme tutarı kadar azaltılmasının yasal olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Davacı, aracılık hizmetine ilişkin ücretinin ödenmesinin şarta bağlı olduğunu, sözleşmede yazılı şartın 1989 yılında gerçekleşmesi nedeniyle ödemenin bu yılda yapılarak aynı yılda gider kaydının kanuna ve usule aykırı olmadığım ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir. Karar: Dosyanın incelenmesinden, şirketin sahibi bulunduğu arsanın kat karşılığı bina yapılmak üzere müteahhide verilmesinde aracılık eden kişilere 1989 yılında ödenen komisyon ücretinin 1987 yılı gideri olduğu zira, hizmetin 1987 yılında verildiği, bu durumda sözkonusu meblağın giderlerden tenziliyle dönem zararının bu miktar kadar azaltılmasını öngören raporun 30.12.1994 tarihinde tebliğ edilmesi üzerine şirketin 1994 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde sözkonusu tutarım ihtirazi kayıtla beyan ettiği anlaşılmaktadır, ihtiraz! kayıt dilekçesinde, olay hakkında 25.01.1995 tarihinde dava açıldığı ve açılan bu davanın lehe sonuçlanması halinde ihtirazi kayıtla beyan edilen tutarla ilgili olarak ödenen vergi ve fonun iadesinin isteneceği ifade edilmiştir. Buna göre, inceleme raporunun tebliğini takiben ancak ihtirazi kayıtla beyandan önce 25.01^.1995 tarihinde açılan işbu davanın incelenmesinde kanuna aykırılık bulunmadığına karar verildikten sonra işin esası incelendi. İnceleme raporunda tenkit konuşu edilen ödemenin yapılmasına dayanak teşkil eden sözleşmede, ifası gereken hizmet belirtildikten sonra bu hizmet karşılığı verilecek ücretin inşaatın belli bir asamaya gelmesinden sonra ödenmesi öngörülmüştür. Ticari kazancın tespitinde tahakkuk esası cari olup elde edilen hasılat tahsil olunan paralarla tahakkuk eden alacakları, giderler ise, tediye olunan ve borçlanılan meblağları ifade etmektedir. Borç ve alaca'')in hukuken varlığından söz edebilmek için, o borç ve alacağın genel hükümlere göre doğmuş olması gerekmektedir. Borçlar Kanunu'nun 149. maddesi uyarınca, bir sözleşmenin konuşu olan borcun varlığı, kesin olmayan bir olayın gerçekleşmesine ertelenmiş ise, o sözleşme şarta bağlı bir sözleşme olmakta ve şartın gerçekleşmesiyle sözleşme sonuç doğurmakta, diğer bir ifade ile borç şartın gerçekleşmesiyle ortaya çıkmaktadır. Olayda sözkonusu borç, sözleşmedeki şartın tahakkukuna bağlı olduğundan ve bu şartın 1987 yılında gerçekleştiğine ilişkin bir tespit bulunmadığından, sözleşmeye uygun hizmetin verildiği 1987 yılında şirket yönünden borç tahakkuk etmiş olmaktadır. Sözkonusu borcun bu tahakkuk tarihi itibariyle gider yazılmasında kanuna aykırılık yoktur. Buna rağmen mahkemece davanın reddine karar verilmesinde isabet görülmemiştir. Bu nedenle, Vergi Mahkemesinin kararının bozulmasına oybirliği ile karar verildi.