Danıştay Dördüncü Daire

Tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr payları için hesaplanan vergi alacağında uygulanacak oranın belirlenmesinde, kâr dağıtımının fiilen yapıldığı yıl yürürlükte bulunan oran değil, kâr payının doğduğu dönemde yürürlükte olan oranın esas alınacağı . İstemin Özeti : 1998 ve 1999 yıllarına ilişkin olup 1999 yılında ödenmesine karar verilen ve 2000 yılında ödenen kâr paylarına uygulanacak vergi alacağı nispetinin 1/3 olması gerektiği ihtirazi kaydıyla verilen beyanname üzerinden fazladan yapılan tahakkuk işleminin iptali istemiyle dava açılmıştır. (...) Vergi Mahkemesi; vergi alacağının kurum bünyesinde, ileride ortaklara dağıtılarak kâr payları üzerinden alınacak gelir vergisine mahsuben yapılan vergilemenin sonucu olarak ortaya çıktığı, dolayısıyla kurum bünyesinde yapılan vergilendirme oranı ile ortakların eline geçecek kâr paylarına uygulanacak vergi alacağı nispeti arasında tutarlı bir matematiksel bağın bulunması gerektiği, 1/3 oranı götürü bir oran olmakla birlikte, kâr payı üzerinden önceden kurum bünyesinde alınan gelir vergisinin tamamının mahsubu imkanını sağladığı, dağıtılan kâr payları 2000 yılında ödenmiş ise de, sözkonusu kâr paylarının 1998 ve 1999 yıllarında elde edilmiş olan kazançlardan sağlanmış olması nedeniyle vergi alacağının bu yıllarda geçerli olan 1/3 nispetinde uygulanarak hesaplanması gerekeceği gerekçesiyle tahakkuk işleminin iptaline karar vermiştir. Davalı İdare yapılan tahakkukun yasal olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir. Karar : Uyuşmazlık, 1998 ve 1999 yıllarına ilişkin olup, 17.12.1999 tarihinde ödenmesine karar verilen ve 2000 yılında ödenen kâr payları için uygulanacak vergi alacağının oranının ne olacağına ilişkin bulunmaktadır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun vergi alacağını düzenleyen mükerrer 75. maddesinde; 'Tam mükellefiyete tabi kurumlarca; tam mükellefiyete tabi gerçek kişilere dağıtılan kâr payının, .... (4369 sayılı Kanunun 81/c6 maddesiyle değiştirilen ibare yürürlük 1.1.2000 tarihinden sonra elde edilen kâr paylarına uygulanmak üzere yürürlük 29.7.1998) 1/5'İ bunların vergi alacağını teşkil eder' hükmü getirilmiştir. Dosyanın incelenmesinden; yükümlüye, 1998 yılı kâr payının ödenmesine 17.12.1999 tarihinde karar verildiği ve 1998 kâr payı ile birlikte 1999 yılı kâr payınında 2000 yılında ödendiği, buna ilişkin beyannamenin verilmesi esnasında davalı idarece kâr paylarına uygulanacak vergi alacağı oranının 1/5 olduğunun bildirilmesi üzerine, davacının almış olduğu kâr paylarının ait olduğu yıllar itibariyle ve dağıtılmasına karar verildiği tarihe göre vergi alacağının 1/3 olarak uygulanması gerektiği ihtirazi kaydı ile beyannamesini vererek fazla tahakkukun kaldırılması istemiyle dava açtığı anlaşılmıştır. 1995 yılından başlamak üzere gelir vergisi sistemine yeniden dahil edilen vergi alacağı müessesi ile vergi alacağı 193 sayılı Kanunun mükerrer 121. maddesinde de belirtildiği gibi bir yönüyle menkul sermaye iradı, diğer yönüyle de mahsubu gereken bir vergi niteliğinde kabul edilmiştir. Vergi alacağı kurumlar tarafından dağıtılan kâr paylarına bağlı olarak doğmaktadır. 4369 sayılı Kanunla 1.1.2000 tarihinden sonra elde edilen kâr paylarına uygulanmak üzere daha önce 1/3 olan vergi alacağı oranı 1/5 olarak değiştirilmiştir. 4369 sayılı Kanun düzenlemesinde; vergi alacağı müessesesi aynen korunmuş, ancak tutarı kurumlardan elde edilen net kâr payının 1/5'ine indirilmiştir. Kanunun yeni düzenlemesinde, genel rejime tabi olup üzerinden kurumlar vergisi ödenmiş kazanç kısımları dağıtılmadığı sürece stopaja tabi tutulmamaktadır. Diğer bir ifade ile stopaj, dağıtım şartına bağlı olarak düzenlenmiş ve Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinin 6. bendinin sonunda tevkifatın mahsup edilemeyeceği belirtilerek vergi alacağı müessesesinin uygulanması sağlanmıştır. Bu nedenle vergi alacağında uygulanacak oranın da Kanundaki değişim tarihlerine göre tespiti gerekmektedir. Eski düzenlemedeki yüksek oranlı stopajla daha fazla vergi alınması vergi alacağı oranında da paralel bir düzenlemeyi getirmiş, oran 1/3 olarak tespit edilmiş 4369 sayılı Kanunla yeni stopaj rejimine ilişkin getirilen düzenlemeye uygun olarak da 1/5 oranına düşürülen vergi alacağı ile yine paralellik sağlanmıştır. Bu itibarla tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr payları için hesaplanan vergi alacağında uygulanacak oranın belirlenmesinde; kâr dağıtımının fiilen yapıldığı yıl yürürlükte bulunan oran değil, kâr payının doğduğu dönemde yürürlükte bulunan hükümler dikkate alınarak 1999 yılından önceki dönem için 1/3 oranı, sonra ise 1/5 oranı esas alınmalıdır. Bu durumda, 1998 yılına ilişkin kâr payına uygulanacak vergi alacağı oranının 1/3, 1999 yılı için ise 1/5 olması gerekeceğinden 1999 yılı için de 1/3 oranının uygulanmasını kabul ederek tahakkukun tamamını iptal eden mahkeme kararında isabet görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile (...) Vergi Mahkemesinin kararının 1999 yılına ilişkin hüküm fıkrasının bozulmasına, diğer temyiz istemlerinin reddine oybirliğiyle karar verildi.