|
İHRACAT NEDENİYLE DAHA ÖNCE TECİL EDİLEN KATMA DEĞER VERGİLERİNİN TER-
KİN EDİLEBİLMESİ İÇİN İHRAÇ BEDELİ DÖVİZİN İHRACATIN FİİLEN GERÇEKLEŞ-
TİĞİ TARİHTEN İTİBAREN EN ÇIK 180 GÜN İÇİNDE VE EN AZ % 80'NİN YURDA
GETİRİLMESİ HALİNDE TAMAMI DAHA AŞAGI ORANLARDA GETİRİLMEMESİ HALİNDE
İSE GETİRİLEN MİKTAR ORANINDA TERKİN İŞLEMİNİN YAPILABİLECEĞİ HK.
Yükümlü şirket tarafından ihraç kaydıyla teslim edilen mallara ilişkin
döviz alım belgelerinin yasal süresi içinde getirilmediği ileri sürü-
lerek tecil edilen katma değer vergisinin tahsili amacıyla ödeme emri
düzenlenmiştir. Afyon Vergi Mahkemesi 16.10.1995 gün ve K:1995/148 sa-
yılı kararıyla; ihraç kaydıyla yapılan teslimlere ilişkin katma değer
vergisinin terkin veya iade edilebilmesi için ihraç bedeline ait en az
%70 oranında dövizin belirtilen süreler içinde yurda getirilmesi ge-
rektiği hususunun Maliye Bakanlığının 1991/6 nolu iç genelgesi ile
açıklandığı, olayda yükümlü şirketin ihraç kaydıyla yaptığı teslimlere
ilişkin olarak ihraç bedeline ait en az %70 oranında dövizin belirti-
len süreler içinde getirilmediği husununun taraflar arasında ihtilaf-
sız olduğu, her ne kadar dava dilekçesinde, getirilmeyen dövizlerin on
bin ABD Dolarının altında kaldığı ve bu nedenle bu tutarları getirme
zorunluluğu bulunmadığı belirtilerek tecil edilen katma değer vergisi-
nin tamamının terkin edilmesi gerektiği ileri sürülmüş ise de, Türk
Parasının Kıymetini Koruma Kanunu uyarınca çıkarılan 92-32/6 sayılı
tebliğin 23.maddesi (a) bendinde öngörülen on bin ABD Doları sınırı,
Maliye Bakanlığının 1991/6 sayılı iç genelgesinde öngörülen %70 ora-
nındaki dövizin belirtilen süreler içinde getirilmesi koşuluyla bir-
likte düşünülebileceğinden ihraç kaydıyla yapılan mal teslimlerine
ilişkin döviz alım belgelerinin ibraz edilmediği ileri sürülerek daha
önce tecil edilen katma değer vergisinin tahsili amacıyla düzenlenen
ödeme emrinde yasal isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle dava redde-
dilmiştir. Yükümlü şirket tarafından, getirilmeyen dövizin miktarının
her ihraç partisi için ... ABD Dolarının altında kaldığı, Türk Parası
Kıymetini Koruma Kanunu uyarınca çıkarılan 92-32/6 sayılı tebliğ uya-
rınca bu miktarla sınırlı ihracat hesaplarının aracı bankalarca kapa-
tılacağı ileri sürülerek mahkeme kararının bozulması istenilmektedir.
Uyuşmazlık, 1993 yılı Temmuz döneminde ihraç kaydıyla mal satan
yükümlü şirketin tecil edilen katma değer vergisine ilişkin döviz alım
belgelerinin bir kısmının ibraz edilmediği, bir kısmının ise yasal sü-
resinde ibraz edilmediğinden bahisle terkin edilmeyerek ödeme emri ile
istenilmesinden doğmuştur.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11.maddesi 1.fıkrası
(c) bendinde, ihraç kaydıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim
edilen mallara ait katma değer vergisinin ihracatçılar tarafından
ödenmeyeceği, yükümlülerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyan-
namesinde gösterilecek olan bu verginin, vergi dairesince tarh ve ta-
hakkuk ettirilerek tecil olunacağı, söz konusu malların, teslim tari-
hini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halin-
de, tecil edilen bu verginin terkin olanağı, Maliye Bakanlığının, ver-
gi alacağının emniyet altına alınması bakımından gerekli görülen hal-
lerde, ihracat istisnası uygulamasına ilişkin usul ve esasları belir-
lemeye yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu yetkiye istinaden çıkarıan 28 ve 38 seri nolu Katma Değer
Vergi Genel Tebliğleri ile ihracat istisnası nedeniyle yapılacak iade,
mahsup ve terkin işlemlerinde döviz alım belgesinin ibrazı zorunluluğu
getirilmiş bulunmaktadır.
1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanununun
1.ve 3.maddelerine ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılıp 11.8.1989 gün ve
20249 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 32 sayılı kararın (1.12.1989
gün ve 89/14818 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla değişik) 8.maddesinin
(a) bendinde, ticari amaçlarla ihraç edilen malların bedelinin bu ka-
rarda öngörülen özel haller ile Bakanlıkça uygun görülen mücbir sebep-
lerden kaynaklanan gecikmeler hariç, fiili ihraç tarihinden itibaren
ençok 180 gün içinde ihracatçılar tarafından yurda getirilerek banka-
lar veya özel finans kurumlarına, Türk parası olması halinde tevsiki,
döviz ise satılmasının zorunlu olduğu açıklanmıştır.
Yukarıda değinilen Kanun hükümleri ile, karar ve tebliğlerde
yer alan açıklamaların birlikte değerlendirilmesinden, katma değer
vergisi yönünden ihracat istisnasından yararlanabilmek için malın ih-
raç edilmesi ve aynı zamanda mal bedeli dövizin mutlak suretle yurda
getirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır. Zira, ihracat istisna-
sının nihai amacı ülkeye döviz kazandırılması olup, söz konusu amacın
gerçekleşmediği hallerde ihracatın tamamlandığından söz etme olanağı
bulunmamaktadır.
Öte yandan, 28 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde
ise, döviz alım belgelerinde veya bu belge aslından çıkartılan onaylı
örneklerde yer alan tutarın, ihraç edilen mal veya hizmet bedeli kadar
olması gerektiği, ancak bu belgelerde, ihraç edilen mal veya hizmet
bedelinin %80'inin gösterilmesi halinde, ihraç edilen mal bedelinin
tamamının yurda getirildiğinin kambiyo mevzuatına paralel olarak kabul
edileceği ve buna göre gerekli iade (veya tecil-terkin) işleminin di-
ğer şartlarda mevcut olmak kaydıyla yapılacağı, söz konusu belgelerde
ihraç edilen mal veya hizmet bedelinin %80'inden daha az miktar göste-
rilmesi halinde ise iade (veya tecil-terkin) işleminin bu miktara isa-
bet eden kısımla sınırlı olarak yapılacağı belirtilmiştir.
Açıklanan mevzuat hükümleri uyarınca, ihracat nedeniyle daha
önce tecil edilen katma değer vergilerinin terkin edilebilmesi için,
ihraç bedeli dövizin fiilen ihraç edildiği tarihten itibaren ençok 180
gün içinde ve en az %80'inin yurda getirilmesi halinde tamamı daha
aşağı oranlarda getirilmesi halinde ise getirilen miktar oranında
terkin işleminin yapılabileceği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, uyuşmazlık konusu katma değer vergisinin terkinine
esas olmak üzere ibraz edilen döviz alım belgelerinde gösterilen dö-
vizlerin yurda getirilme tarihleri ile ve hangi miktarda getirildiği
hususları gözönünde tutularak bir karar verilmesi gerekirken, yazılı
gerekçe ile ödeme emrini onayan vergi mahkemesi kararında yasal isabet
görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile yukarıda be-
lirtilen hususlarda araştırma yapıldıktan sonra yeniden bir karar
verilmek üzere Afyon Vergi Mahkemesinin 16.10.1995 gün ve 1995/148
sayılı kararının bozulmasına karar verildi.
KARŞI OY
Uyuşmazlık, ihraç kaydıyla mal satan yükümlü (imalatçı) şirke-
tin tecil edilen katma değer vergisine ilişkin döviz alım belgelerinin
yasal süresinde ibraz edilmediğinden bahisle terkin edilmeyerek ödeme
emri ile istenilmesinden doğmuştur.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11.maddesi 1.fıkrası
(c) bendinde, ihraç kaydıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim
edilen mallara ait katma değer vergisinin ihracatçılar tarafından
ödenmeyeceği, yükümlülerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyan-
namesinde gösterilecek olan bu verginin, vergi dairesince tarh ve ta-
hakkuk ettirilerek tecil olunacağı, söz konusu malların teslim tari-
hini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halin-
de, tecil edilen bu verginin terkin olunacağı hükme bağlanmış
bulunmaktadır.
Madde hükmünden anlaşıldığına göre, imalatçı tarafından ihra-
catçı şirkete ihraç kaydıyla teslim edilen mala ait tecil edilen katma
değer vergisinin terkin edilebilmesi için malın ihraç edildiğinin ya-
sal ve tutarlı belgelerle ortaya konması yeterlidir.
Olayda, tecil-terkine konu malların ihraç edildiği hususu taraf
lar arasında çekişmesiz olup, söz konusu malların süresi içinde ihraç
edildiği anlaşıldığından, idarece tecil edilen katma değer vergisinin
terkini gerekirken kanun maddesinde olmadığı halde Türk Parasının Kıy-
metinin Korunması Kanununa dayanılarak "döviz alım belgelerinin" ibraz
edilmediğinden bahisle ödeme emri ile istenilmesinde yasal isabet bu-
lunmadığından, ödeme emrini tasdik eden mahkeme kararının bu gerekçe
ile bozulması gerektiği oyu ile çoğunluk kararına katılmıyoruz.
(MT/ES)
|