|
NİTELİKLERİ VE SATIŞ ZAMANI YÖNÜNDEN SATIŞ BEDELLERİ ELEŞTİRİLEN TA-
ŞITLARA EMSAL ALINAMAYACAK TAŞITLARIN SATIŞ BEDELLERİ VERİ KABUL EDİ-
LEREK UYGULANAN TARHİYATIN KALDIRILMASINDA HUKUKA AYKIRILIK BULUNMADIĞI HK.
Aktifinde kayıtlı 9 TIR çekicisi ve 5 yarı römorkun satış hasılatını
noksan beyan ettiği görüşüyle yükümlü şirket adına Şubat 1989 dönemi
için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen Adana 1.Vergi Mahkeme-
si, 19.9.1991 günlü ve ... sayılı kararıyla; 213 sayılı Vergi Usul Ka-
nununun 30 uncu maddesine göre resen takdir yoluna gidilebilmesi için
maddede öngörülen koşulların gerçekleştiğinin, kesin ve açık olarak
ortaya konulması gerektiği, resen vergilemede amacın, yükümlülerin be-
yan dışı bıraktıkları kazancın gerçeğe en yakın biçimde saptanması ol-
duğundan, varsayımlara dayanılarak takdir edilen matrah veya matrah
farkının yükümlülerin dönem kazançlarının gerçeğe en yakın miktarını
göstermeyeceği, öte yandan sözü edilen 30 uncu maddede idareye verilen
yetki ve görevin tam ve eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerektiği,
olayda, taşıt araçlarının düşük bedelle satıldığını kanıtlayan hiçbir
araştırma ve tespit yapılmadığı, alıcılar nezdinde karşıt incelemeye
gidilmediği ve alıcıların bilgisine başvurulmadığı, dönem matrahının
tamamen veya kısmen defter kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere da-
yanılarak saptandığı yolunda inandırıcı ve hukuken geçerli bir delil
gösterilmediği, resen takdir için 30 uncu maddede öngörülen koşullar-
dan birisinin varlığının da ileri sürülmediği, söz konusu taşıtların
gayri faal olarak satıldığı ve alıcıların ticari defterlerine kaydedi-
len alış bedelleri ile satış faturalarında gösterilen satış bedelleri-
nin birbirini doğruladığının duruşma sırasında ibraz edilen belgeler-
den anlaşıldığı, bu durumda, tüm bu faktörler gözetilmeden salt aracın
satış bedelinin düşük gösterildiği varsayımından hareketle takdir edi-
len matrah farkı üzerinden uygulanan tarhiyatta yasaya uygunluk görül-
mediği gerekçesiyle tarhiyatı kaldırmıştır.
Bu karara karşı vergi dairesi müdürlüğü tarafından yapılan tem-
yiz istemini inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesi, 22.9.1994 günlü ve
1994/3594 sayılı kararıyla; 1989 yılının değişik tarihlerinde satılan
9 adet TIR çekicisi ile 5 adet yarı römork için yükümlünün toplam ...
lira matrah beyan ettiği, takdir komisyonunun ise, ... lira matrah
takdirinde bulunduğu, tarhiyatın aradaki matrah farkı üzerinden uygu-
landığı, 3065 sayılı Yasanın 27 nci maddesinin ikinci fıkrası karşı-
sında, satılan emtianın gerçek satış bedelinin belirlenmesi gerektiği,
tarhiyatın dayanağını oluşturan takdir komisyonu kararında belirlenen
değerlerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığının, Şoförler ve Otomobilciler
Federasyonu, mahalli ticaret ve sanayi odası gibi kuruluşlardan aracın
satıldığı tarihteki emsal bedeli sorulmak suretiyle araştırılabileceği
gibi bilirkişi incelemesi yaptırılması suretiyle de anlaşılabileceği,
ayrıca, araçların satış tarihinde çalışır vaziyette olmadıkları yüküm-
lü tarafından kanıtlanabiliyorsa, bu hususun da, gerçek rayiç bedelin
belirlenmesinde esas alınması gerektiği, öte yandan, araç satışları
noter kanalıyla yapıldığı için idarenin bilgisi dışında kalamayacağın-
dan, matrah farkı bulunması durumunda kaçakçılık cezası yerine kusur
cezası uygulanması gerektiği, bu nedenle yapılan tarhiyatın kaldırıl-
ması yolundaki mahkeme kararında isabet bulunmadığı gerekçesiyle kara-
rı bozmuştur.
Bozma kararına uymayan Adana 1.Vergi Mahkemesi 1.12.1994 günlü
ve 1994/1196 sayılı kararıyla; 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu-
nun 27 nci maddesinin 2 nci fıkrası ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu-
nun 30 uncu maddesinin dördüncü bendi karşısında emsal bedel uygulama-
sına gidilebilmesi için bildirilen bedellerin emsaline göre açık bir
şekilde düşük olduğunun saptanması yanında, bu düşüklüğün yükümlülerce
haklı nedenlerle açıklanmamış olması gerektiği, başka bir deyişle, yü-
kümlülerden öncelikle düşüklük nedenlerinin açıklanmasının istenmesi
ve düşüklüğün haklı nedenlerle açıklanamaması halinde emsal bedel uy-
gulamasına gidilmesi, emsal karşılaştırması yapılırken de karşılaştır-
maya konu edilen emtiaların nitelik ve özelliklerinin aynı olması ve
aynı veya çok yakın tarihte işlem görmüş olmaları gerektiği, vergi in-
celeme raporundan, adı saklı tutulan bir firmaya ait olup, 1990 yılın-
da satılan 1981 model WHİTE marka çekiciler ile yerli üretim yarı rö-
morkların satış bedellerinin emsal alındığının anlaşıldığı, bu araçla-
rın gayri faal ve arızalı olup olmadıkları yolunda herhangi bir araş-
tırma yapılmadığı, araçların teknik muayene sürelerinin dolmadığından
bahisle, uyuşmazlığa konu araçların gayri faal durumda olmadıklarının
ispatlanmaya çalışıldığı, araçlar Adana dışındaki firmalara satıldı-
ğından, alıcılar nezdinde karşıt inceleme yapılmadığı ve yükümlü şir-
ket yetkililerinden düşüklük nedenlerinin açıklanmasının istenmediği-
nin görüldüğü, inceleme elemanınca emsal alınan araçların aynı marka
ve aynı özellikleri taşımaması, bir yıla yakın bir süre sonra satılmış
olmaları ve teknik muayene sürelerinin dolmamış olması da taşıtların
davacı şirketin uyuşmazlık döneminde satılan taşıtlarına emsal alınma-
sı olanağını ortadan kaldırdığı, öte yandan, aynı olaydan dolayı dava-
cı şirket adına yapılan cezalı kurumlar vergisi tarhiyatının kaldırıl-
ması yolundaki kararın Danıştay Dördüncü Dairesince onandığı, başka
dönemlerde satışı gerçekleştirilen aynı türdeki araçların satışı ile
ilgili olarak salınan cezalı katma değer vergilerinin kaldırılması yö-
nündeki kararların da Danıştay Yedinci Dairesince onandığı gerekçesiy-
le ilk kararında direnmiştir.
Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğü tarafından temyiz edil-
miş ve tahakkukun hukuka uygun olduğu ileri sürülerek direnme kararı-
nın bozulması istenmiştir.
Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi Kararın özet bölümünde
yazılı Adana 1.Vergi Mahkemesinin 1.12.1994 günlü ve 1994/1196 sayılı
ısrar kararı, aynı gerekçe ve nedenlerle Kurulumuzca da uygun bulunmuş
ve temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar Kararın bozulmasını ge-
rektirecek durumda görülmemiştir.
Bu nedenlerle temyiz isteminin reddine, karar verildi.
(MT/ES)
|