|
KATMA DEĞER VERGİSİNE TABİ FAALİYETİ BULUNMAYAN VE BU NEDENLE İNDİRİM
HAKKINDAN YARARLANMASI MÜMKÜN OLMAYAN KOOPERATİFLER BİRLİĞİ TARAFINDAN
İHTİRAZİ KAYITLA BEYAN EDİLİP ÖDENEN KATMA DEĞER VERGİSİNİN İADESİ GE-
REKTİĞİ HK.
Kendisine bağlı bulunan kooperatiflere 2982 sayılı Kanun gereği konut
yapımı için arsa temin eden davacı kooperatifler birliğinin 1994 Kasım
dönemi için ihtirazi kayıtla vermiş bulunduğu katma değer vergisi be-
yannamesi esas alınarak tahsil edilen katma değer vergisinin düzeltme
yolu ile iadesi istemiyle dava açılmıştır. İstanbul 9. Vergi Mahkemesi
... gün ve 1996/196 sayılı kararıyla; 3065 sayılı Kanunun 1/1. madde-
sinde, ticari, sınai, zirai faaliyetler ile serbest meslek faaliyeti
çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi
olduğunun hükme bağlandığı, diğer taraftan aynı kanunun geçici 8. mad-
desinde ise, net alanı 150 m2'yi geçmeyen konutların teslimi ile konut
yapı kooperatiflerine yapılan taahhüt işlerinin ... tarihine kadar
katma değer vergisinden müstesna olduğunun belirtildiği, bu durumda
davacı birlik tarafından kendisine bağlı kooperatiflere yapılan arsa
tesliminin katma değer vergisine tabi tutulmaması gerektiği, ancak
birlik tarafından kooperatiflere yapılan arsa teslimlerine ilişkin o-
larak düzenlenen faturalarda arsa bedeli yanında %15 oranında da katma
değer vergisi hesaplanıp tahsil edildiği ve beyannamede gösterildiği-
nin anlaşıldığı, 3065 sayılı Kanunun 8/2. maddesinde, vergiye tabi bir
işlem sözkonusu olmadığı veya katma değer vergisini fatura veya benze-
ri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde düzenlediği bu tür
vesikalarda katma değer vergisini gösterenlerin bu vergiyi ödemekle
mükellef olduklarının hükme bağlanmış bulunması karşısında beyannamede
gösterilen ve idarece tahsil edilen katma değer vergisinin davacı bir-
liğe iadesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle davayı reddetmiştir. Dava-
cı kooperatifler birliğince, faaliyetlerinin katma değer vergisine ta-
bi olmadığı ileri sürülerek kararın bozulması istenilmektedir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun "Verginin konusunu
teşkil eden işlemler" başlıklı 1. maddesinin 1. bendinde; ticari, sı-
nai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan
teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu hükme bağlan-
mıştır.
Aynı Kanunun 2/1. maddesinde teslim, bir mal üzerindeki tasar-
ruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya veya a-
dına hareket edenlere devredilmesi biçiminde tanımlanmış, geçici 8.
maddesinde de; (3858 sayılı Kanunun 1. maddesi ile değişik) net alanı
150 m2 ye kadar konutların teslimi ile konut yapı kooperatiflerine ya-
pılan inşaat taahhüt işlerinin 31.12.1997 tarihine kadar katma değer
vergisinden müstesna olduğu belirtilmiş bulunmaktadır.
Olayda, kuruluş amacı gereği kendisine bağlı ortak kooperatif-
lere altyapılı arsa temin eden üst birlik konumundaki davacı birliğin
sözkonusu faaliyetinden kar temin etmek amacı gütmediği ve arsa tes-
limlerinin yalnızca üye kooperatiflere yapıldığı anlaşıldığından bu
teslimlerin 3065 sayılı Kanunun yukarıda anılan 1/1. maddesi kapsamın-
da değerlendirilerek idarece katma değer vergisine tabi tutulmasında
yasaya uyarlık görülmemiştir.
Ancak birlik tarafından kendisine bağlı konut yapı kooperatif-
lerine yapılan arsa teslimlerine ilişkin olarak düzenlenen faturalarda
arsa bedeli yanında %15 oranında hesaplanarak kooperatiflerden tahsil
edilen katma değer vergisinin beyannamede gösterildiği ve yüklenilen
vergilerden mahsup edildiği anlaşıldığından uyuşmazlığın çözümü sözko-
nusu verginin davacı birliğe iadesinin hukuken mümkün olup olmadığına
yöneliktir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 3297 sayılı Kanunun
2. maddesiyle değişik 8/2. maddesinde, vergiye tabi bir işlem söz ko-
nusu olmadığı veya katma değer vergisini fatura veya benzeri vesika-
larda göstermeye hakkı bulunmadığı halde, düzenlediği bu tür vesika-
larda katma değer vergisini gösterenlerin, bu vergiyi ödemekle mükel-
lef oldukları, bu hususun kanuna göre borçlu oldukları vergi tutarın-
dan daha yüksek bir meblağı gösteren mükellefler için de geçerli oldu-
ğu, bu gibi sebeplerle fazla ödedikleri vergilerin, indirim hakkına
sahip olmayanlara iadesi konusunda Maliye ve Gümrük Bakanlığının yet-
kili olduğu hükme bağlanmıştır.
Anılan madde hükmünün değerlendirilmesinden söz konusu düzenle-
menin amacının, katma değer vergisi mükelleflerinin katma değer vergi-
si adı altında elde ettikleri bu ek meblağları kendi mameleklerine da-
hil ederek haksız kazanç sağlamalarını önlemek olduğu sonucuna varıl-
maktadır.
3065 sayılı Kanunun sözü edilen 8/2. maddesi hükmünde 3297 sa-
yılı Kanun ile yapılan değişiklikle yersiz veya fazla olarak uygulanan
vergilerin indirim hakkına sahip olmayanlara da iadesi konusunda imkan
getirilmiştir.
Konu ile ilgili Maliye ve Gümrük Bakanlığınca çıkarılarak
18.7.1986 tarih ve 19168 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 23 nolu Kat-
ma Değer Vergisi Genel Tebliğinin B bölümünde "Yersiz veya fazla ola-
rak uygulanan vergilerin iadesi için bu vergilere muhatap olanlar ile
bu işleri yapan mükellefin birlikte vergi dairesine başvurmaları ge-
rekmektedir. Yersiz veya fazla uygulanan vergilere muhatap olanların
indirim hakkına sahip olmadıklarının tespiti halinde bu vergiler Vergi
Usul Kanunu hükümleri uyarınca bunlara verilmek üzere mükelleflere ia-
de edilecektir." denilmek suretiyle bu hususa ilişkin uygulamanın usul
ve esasları belirlenmiştir.
Bu durumda, faaliyetinin katma değer vergisine tabi olmadığı a-
çık bulunan ve dolayısıyla indirim hakkına sahip olmayan davacı koope-
ratifler birliğince yersiz olarak tahsil edilen ve vergi dairesine ih-
tirazi kayıtla beyan edilen vergilerin, yukarda açıklanan esaslar çer-
çevesinde idarece davacı birliğe iadesi gerektiğinden, iade isteminin
reddi yolunda tesis edilen işlemi onayan vergi mahkemesi kararında ya-
saya uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne, İstanbul 9.
Vergi Mahkemesinin 1996/196 sayılı kararının yukarıda açıklanan husus-
lar gözönüne alınmak suretiyle yeniden bir karar verilmek üzere bozul-
masına karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:95)
|