|
1- DÜZELTME VE ŞİKAYET YOLU İLE DAVA AÇABİLMEK İÇİN 213 SAYILI YASADA
ÖNGÖRÜLEN ANLAMDA BİR VERGİ HATASI BULUNMASI VE DAVA AÇMA SÜRESİNİN
GEÇMİŞ OLMASI GEREKTİĞİ;
2- MÜKELLEFİYET TESİSİNE İLİŞKİN İŞLEMİN TEK BAŞINA DAVA KONUSU YAPI-
LAMAYACAĞI HK.
Yükümlü kurumun katma değer vergisi mükellefiyet tesisinin iptali ama-
cıyla düzeltme ve şikayet yoluyla yaptığı başvuru davalı idarece red-
dedilmiştir. İstanbul 4.Vergi Mahkemesi ... gün ve 1996/136 sayılı ka-
rarla; 3065 sayılı yasanın 17/1-a maddesinde belirtilen istisna hükmü-
nün, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların ilim, fen
ve güzel sanatları, tarımı yaymak ve ıslah etmek gibi sayılan faali-
yetlerini kapsadığı, vakıf senedinin 14.maddesinin sosyal ve kültürel
yardımlar kapsamında vakıf tarafından okul kurulabileceği ve işletebi-
leceğini öngördüğü yolundaki iddiaya itibar edilemeyeceği, zira kanun-
da sayılan istisnanın daha üst düzeydeki faaliyetleri kapsadığı, vakfa
bağlı olarak yüksek öğretim düzeyinde eğitim ve öğretim hizmeti veren
okulların teslim ve hizmetlerinin katma değer vergisi yönünden vergi-
lendirilmesinde ve mükellefiyet tesisinde yasalara aykırılık bulunma-
dığı gerekçesiyle davayı reddetmiştir. Yükümlü kurum vekili tarafın-
dan, vakfa bağlı üniversitelerinin eğitim hizmetlerinin istisna kapsa-
mıda değerlendirilmediği takdirde 3065 sayılı Yasanın 17/1-a maddesi-
nin uygulama alanının kalmayacağı, bu maddede istisnanın daha üst dü-
zeyde ilim, fen ve güzel sanatlarla ilgili eğitim hizmetlerine uygula-
nacağı yolunda bir ayrım yapılmadığı ileri sürülerek kararın bozulması
istenilmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 116.maddesinde vergi hatası,
vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yü-
zünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması şek-
linde tanımlanmış, 117.maddesinde hesap hatalarının matrah ve vergi
miktarındaki hata veya verginin mükerrer olması şeklinde gerçekleşece-
ği, 118.maddesinde ise mükellefin şahsında, mükellefiyette, mevzuda ve
vergilendirme veya muafiyet döneminde hataların vergilendirme hatala-
rını oluşturduğu hükmü yer almıştır.
Aynı Yasanın 124. maddesinde vergi mahkemesinde dava açma süre-
si geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri (213 sayılı Yasanın
122.maddesine göre) reddolunanların şikayet yolu ile Maliye Bakanlığı-
na müracaat edebilecekleri öngörülmüştür.
Düzeltme ve şikayet yoluyla yapılan başvuruların reddedilmesi
üzerine bu işleme karşı dava açabilmek için öncelikle düzeltme ve şi-
kayet koşullarının oluşması gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle 213 sa-
yılı Yasanın yukarıda belirtilen 117.ve 118.maddelerine göre bir hata
yapılarak mükelleflerden fazla veya eksik vergi istenmesi suretiyle
ortada bir vergi hatasının olması ve yapılan bu hataya karşı vergi
mahkemelerinde dava açma süresinin geçirilmiş olması halinde düzeltme
ve şikayet yoluyla yapılan başvuruların reddedilmesi üzerine dava açma
hakkı doğacaktır. Eğer ortada yasanın tanımladığı şekilde bir vergi
hatası yoksa veya vergi hatası oluşmuş ancak vergi mahkemesinde dava
açma süresi geçmemişse düzeltme ve şikayet yoluna başvurarak bir uyuş-
mazlık yaratmak söz konusu değildir.
Dosyanın incelenmesinden, ... vakfına bağlı olarak kurulan ...
Üniversitesinin 7.3.1992 tarih ve 21164 sayılı Resmi Gazetede yayımla-
nan 5.3.1992 tarih ve 3785 sayılı Kanunla tüzel kişilik kazandığı, da-
vacı kurum 1993 yılı Ekim ayında eğitim faaliyetine başlayacağından,
katma değer vergisi mükellefiyeti hakkında bilgi almak için ... tarih-
li dilekçe ile Maliye Bakanlığına başvurduğu, cevabın gecikmesi üzeri-
ne ... tarihinde ... Defterdarlığına başvurarak görüş istediği, def-
terdarlığın ... tarihli yazısıyla davacı kurumun katma değer vergisine
tabi olduğunun bildirildiği, bunun üzerine ... tarihli dilekçe ile
katma değer vergisi mükellefiyeti tesisi için başvurulduğu, ... tari-
hinde ise mükellefiyet tesisinde hata yapıldığı ileri sürülerek düzel-
tme talebiyle ... Vergi Dairesi Müdürlüğüne, bu istemin reddedilmesi
(10.9.1993 tarih ve 8321 sayılı yazı) üzerine bu defa ... tarihinde
şikayet yoluyla Maliye Bakanlığına başvurulduğu, bakanlığın davacı ku-
rum talebini reddetmesinden sonra vergi mahkemesinde bu işlemin iptali
için dava açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda, yükümlü kurum için katma değer vergisi yönünden ... ta-
rihinde mükellefiyet tesis edildiği, henüz vergi mahkemesinde dava aç-
ma süresi geçmeden ... tarihinde mükellefiyet tesisinde hata yapıldığı
iddiasıyla düzeltme talebiyle vergi dairesine başvurulduğu dikkate a-
lındığında 213 sayılı Yasanın 124.maddesinde açıklanan koşullar ger-
çekleşmediğinden düzeltme ve şikayet yoluna başvurularak dava açılma-
sında yasal isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, vergi mahkemesinde dava açmaya yetkili olanları be-
lirleyen Vergi Usul Kanununun 377/1.maddesinde, mükellefler ve kendi-
lerine vergi cezası kesilenlerin, tarh edilen vergilere ve kesilen ce-
zalara karşı vergi mahkemesinde dava açabilecekleri vurgulandıktan
sonra 378.maddesinde de vergi mahkemesinde dava açabilmek için vergi-
nin tarh edilmesi, cezanın kesilmesi, tadilat ve takdir komisyonları
kararların tebliğ edilmiş olması; tevkif yoluyla alınan vergilerde is-
tihkak sahiplerine ödemenin yapılmış ve ödemeyi yapan tarafından ver-
ginin kesilmiş olması gerektiği hükme bağlanmıştır.
İdarenin kesin ve yürütülmesi zorunlu işlemlerinin idari davaya
konu olabilecekleri kabul edilmekle birlikte, vergi uyuşmazlıklarında,
kesin ve yürütülmesi zorunlu idari işlemler, ihbarname, ödeme emri ve-
ya haciz varakası tebliğ edilmesi, tahakkuk fişi düzenlenmesi ya da
vergi tevkifatı yapılması yahut düzeltme ve şikayet başvurularının
yetkili makamlarca reddedilmesi halinde ortaya çıkmaktadır.
Buna göre mükellefiyet tesisine ilişkin işlem vergi yargısı a-
çısından ön işlem niteliğinde olup vergi uyuşmazlığına konu olabilmesi
için sonuç doğuran bir işlemle tamamlanması, başka bir deyişle yükümlü
tarafından ihtirazi kayıtla verilecek beyanname üzerine tahakkuk fişi
kesilmesi veya vergi tarhı ve ceza kesildiğine ilişkin ihbarnamenin
tanzim ve tebliğ edilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla olayda vergi mahkemesinde dava açma süresinin geç-
memiş olduğu ve ortada yasada tanımlandığı şekilde bir vergi hatası
gerçekleşmediğinden düzeltme ve şikayet koşullarının oluşmadığı, ayrı-
ca mükellefiyet tesisinin tek başına uyuşmazlık konusu yapılamayacağı
dikkate alındığında davanın belirtilen gerekçelerle reddedilmesi ge-
rektiğinden mahkeme kararında sonucu itibarıyla isabetsizlik görülme-
miştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin reddine, karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:96)
|