|
DEFTER VE BELGELERİ İŞYERİNDE ÇIKAN YANGINDA ZAYİ OLAN YÜKÜMLÜNÜN İB-
RAZ ETTİĞİ ALIŞ FATURALARI İNCELENİP DEĞERLENDİRİLMEDEN EVVELCE İADE
EDİLEN KATMA DEĞER VERGİSİNİN GERİ İSTENMESİ VE KATMA DEĞER VERGİSİ
İNDİRİMLERİNİN KABUL EDİLMEMESİ SURETİYLE YAPILAN TARHİYATIN KALDIRIL-
MASI YOLUNDAKİ ISRAR KARARINDA HUKUKA UYGUNLUK BULUNMADIĞI HK.
Hediyelik eşya ticaretiyle uğraşan yükümlü şirketin 1989 yılına iliş-
kin defter ve belgelerini, işyerinde ... tarihinde çıkan yangında yan-
dığından bahisle ibraz etmemesi nedeniyle katma değer vergisi indirim
ve iadeleri kabul edilmeyerek adına 1989 yılının muhtelif dönemleri i-
çin resen kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen İstanbul 9.Vergi Mahke-
mesi tarhiyatı kaldırmıştır.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz başvurusunu inceleyen Danış-
tay Onbirinci Dairesi, ... günlü, 1997/719 sayılı kararıyla; vergi
mahkemesince katma değer vergisi indirimine esas teşkil eden belgele-
rin temin edilerek yükümlüden istenmesi ve kanıtlanamayan indirim ve
iadelerin kabul edilmemesi gerekirken, tarhiyatın kaldırılması yolun-
daki kararda yasal isabet görülmediği gerekçesiyle vergi mahkemesi ka-
rarını bozmuştur.
Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi, günlü, 1997/666 sa-
yılı kararıyla; yükümlü kurumun ihtilaflı dönem defter ve belgelerinin
işyerinde çıkan yangında yandığı ve bu durumun Asliye Ticaret Mahkeme-
sinden alınan zayi belgesi ile saptandığı, katma değer vergisi indi-
rim, iade ve mahsup işlemlerinin gerçek olup olmadığının açıklığa ka-
vuşturulmasının mümkün olmadığının anlaşıldığı, yangının yükümlünün i-
radesi dışında ve kasıtsız çıktığı, süresinde verilen katma değer ver-
gisi beyannameleri ile iade ve indirimleri eleştirilmeyen davacı şir-
ketin, zamanaşımına kısa bir süre kala zayi olduğu belgelenen defter
ve belgelerini ibraz edememesi nedeniyle katma değer vergisi iade ve
indirimlerinin kabul edilmemesi suretiyle matraha alınmasının hukuka
aykırı olduğu, bozma kararında davacı şirketin ticari icaplara göre
mal satın aldığı kişi ve kuruluşları tanımak ve bilmek durumunda oldu-
ğu ve alış belgelerini bulmak ve ibraz etmek zorunda olduğu belirtil-
mişse de; inceleme elemanınca şirkete bu yönde bir soru yöneltilmediği
gibi iadeye konu katma değer vergilerinin ilgili olduğu alış faturala-
rının gümrük çıkış beyannamesi ekinde vergi dairesine verilmiş olması
karşısında bu bilgi ve belgelerin inceleme elemanınca vergi dairesi
kayıtlarından da saptanabileceği gözardı edilerek böyle bir araştırma
yapılmadığı ve incelemenin, 213 sayılı Yasanın 134 üncü maddesinde be-
lirlenen kurala aykırı olduğu, indirim konusu katma değer vergisi ile
ilgili alış belgelerinin davacı şirketçe temin edilerek mahkemeye ib-
razı halinde farklı kişi ve kuruluşlardan alınan belgelerin sağlıklı
olup olmadıklarının ancak karşıt inceleme ile saptanabileceği, böyle
bir inceleme ve araştırmanın ise mahkemece değil inceleme elemanınca
yapılabileceği, gerçek durumu yansıtmayan inceleme raporuna dayalı ce-
zalı tarhiyatın hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle tarhiyatın kaldırıl-
ması yolundaki ilk kararında direnmiştir.
Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğü tarafından temyiz edil-
miştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 134 üncü maddesinde vergi ince-
lemesinden maksadın, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunun araştı-
rılması, tespiti ve sağlanması olduğu, aynı Kanunun 3 üncü maddesinin
(B) bendinde de vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya iliş-
kin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu kurala bağlanmıştır.
Olayda, yükümlünün işyerinin de içinde bulunduğu işhanındaki
yangının kasıtlı çıkarılmadığı itfaiye yangın raporundan, bu yangında
1989 yılı defter ve belgelerinin yanarak zayi olduğu da İstanbul Asli-
ye Mahkemesi Üçüncü Ticaret Dairesinin 17.7.1991 günlü, E:1991/98,
K:1991/642 sayılı kararından anlaşılmaktadır.
Yükümlünün yanmış olmaları nedeniyle defter ve belgelerini ib-
raz edemediği ancak, 1989 yılında yurt içi satışları yanında ihracat
teslimlerinin de bulunduğunu, bu teslimler dolayısıyla aldığı vergi i-
adesi için tüm defter ve vesikalarının vergi dairesince incelendiğini
iddia ettiği anlaşılmaktadır. İnceleme elemanının raporunda; İstanbul
Asliye Mahkemesi kararını gözönüne alarak davacı adına 213 sayılı Ver-
gi Usul Kanununun 373 üncü maddesi uyarınca mücbir sebep nedeniyle
vergi cezası uygulanmamasını önerdiği ve indirim ve iade konusu yapı-
lan katma değer vergisi tutarlarını matraha aldığı görülmektedir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin 1-
(a) bendinde; ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler i-
le yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetlerin katma değer ver-
gisinden müstesna olduğu, 34 üncü maddesinin birinci fıkrasında da
yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait katma
değer vergisinin alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük makbu-
zu üzerinde ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere kay-
dedilmek şartıyla indirilebileceği öngörülmüştür.
Yangın nedeniyle de olsa defter ve belgelerin zayi olmaları yü-
zünden ibraz edilememesi, vergi matrahının kısmen veya tamamen maddi
delillere dayanılarak saptanması olanağını ortadan kaldıracağından o-
layda resen takdir nedeni bulunmaktadır. Ancak, yükümlü şirketin Da-
nıştay Onbirinci Dairesinin bozma kararından sonra 1989 yılında vergi
iadesine konu teşkil eden alış faturalarının tamamının vergi dairesin-
de olduğunu iddia ederek kendisinde bulunan bazı alış faturalarının
fotokopilerini vergi mahkemesine ibraz ettiği halde bu bilgi ve belge-
lerin gerektirdiği yeterli bir inceleme yapılmaksızın, iade edilen
katma değer vergisinin geri istenmesi ve katma değer vergisi indirim-
lerinin kabul edilmemesi suretiyle yapılan tarhiyatın kaldırılması yo-
lundaki ısrar kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.
Bu nedenlerle temyiz isteminin kabulüne ... Vergi Mahkemesinin,
... günlü, 1997/666 sayılı ısrar kararının bozulmasına, karar verildi.
(MT/ES)
|