|
KURUMUN AKTİFİNDE KAYITLI ARAÇLARIN SATIŞI NEDENİYLE BEYAN EDİLEN SA-
TIŞ BEDELLERİNİN DÜŞÜK BULUNMASI ÜZERİNE TAKDİR KOMİSYONUNCA KASKO Sİ-
GORTA DEĞERİ ESAS ALINARAK MATRAH TAKDİR EDİLEREK TARHİYAT YAPILMASI
HALİNDE VERGİ MAHKEMESİNCE; ARAÇLARIN EMSAL BEDELİNİN MAHALLİ TİCARET
ODASI İLE ŞOFÖRLER VE OTOMOBİLCİLER DERNEĞİNDEN ARAŞTIRILARAK KARAR
VERİLMESİ GEREKECEĞİ HK.
Kurumun aktifinde kayıtlı binek otosu, minibüs, çekici römork, vinç,
römork, yarı römork ve forklift gibi iktisadi kıymetlerin 1990 yılının
muhtelif aylarında; kurum paydaşlarına ait aile şirketi niteliğindeki
iki şirkete satılmıştır. Satış bedelinin düşük olduğundan bahisle tak-
dir komisyonunca kasko sigorta değerine esas olan bedel esas alınarak
belirlenen fark matrah üzerinden kurum adına ikmalen kaçakçılık cezalı
katma değer vergisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen İzmir 3. Vergi Mahkeme-
si davayı reddetmiştir.
Yükümlünün bu karara karşı yaptığı temyiz başvurusunu inceleyen
Danıştay Dokuzuncu Dairesi K:1993/4699 sayılı kararıyla; 3065 sayılı
Yasanın 27 nci maddesinde; bedelin emsal bedele göre açık bir şekilde
düşük olması ve bu düşüklüğün yükümlülerce haklı bir nedenle açıklana-
maması halinde matrah olarak emsal bedelin esas alınması ve emsal be-
delin, Vergi Usul Kanununa göre belirlenmesinin öngörüldüğü, 213 sayı-
lı Yasanın 267 nci maddesi uyarınca emsal bedelin, araçların tüm özel-
likleri ile yıpranma derecelerine göre ve satış tarihindeki piyasa de-
ğerinin ne olacağının emsallerle karşılaştırılarak saptanması gerekti-
ği, olayda, takdir matrahının saptanmasında, yasada belirtilen husus-
lara uyulmadan yükümlü adına cezalı tarhiyat yapıldığının anlaşıldığı,
bu durumda Vergi Mahkemesince, emsal bedele etkili tüm faktörler yö-
nünden bilirkişi incelemesi yaptırılarak sonucuna göre karar verilme-
si gerekirken, kasko sigorta değeri esas alınarak yapılan takdire da-
yalı tarhiyatın onanmasında isabet bulunmadığı gerekçesiyle kararı
bozmuştur.
Bozma kararına uymayan Vergi Mahkemesi, ilk kararında yer alan;
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesinde emsal bedelin, ger-
çek bedeli belli olmayan veya bilinemeyen bir malın, değerleme gününde
satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değer olduğu, takdirin
ise maliyet bedeli ve piyasa kıymetleri araştırılmak ve kullanılmış
eşya için ayrıca yıpranma dereceleri dikkate alınarak yapılmasının
hükme bağlandığı, olayda takdir komisyonunca; satılan iktisadi kıymet-
lerin emsal bedellerinin takdiri esnasında sigorta poliçelerinde yer
alan kasko bedellerinin esas alındığı, kasko bedellerinin, yükümlü ku-
rum yetkililerinin beyanına dayanması nedeniyle gerçek satış bedeline
en yakın değerleri ifade ettiği, bu nedenle kasko sigorta değeri esas
alınarak matrah tespit edilmesinde yasal isabetsizlik görülmediği ge-
rekçesine ek olarak, aynı nedenle, noksan kazanç beyan edildiği görü-
şüyle Kurum adına salınan vergiyi onayan kararlarına karşı yapılan
temyiz ve karar düzeltme başvurularının da Danıştay Üçüncü Dairesinin
1993/2816 sayılı kararıyla reddedildiği, diğer taraftan, 1976, 1980,
1982 model araçların satışından beş yıl sonra geriye dönerek emsal be-
delin bilirkişi incelemesiyle tespitinin gerçeği yansıtmayacağı, bu
yüzden bilirkişi incelemesi yaptırılmasın- da yarar görülmediği gerek-
çesiyle davanın reddi yolundaki kararında direnmiştir.
Direnme kararı, yükümlü tarafından temyiz edilmiştir.
Bu istemi inceleyen Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu-
nun K:1995/298 sayılı kararıyla; davacının, vergisi uyuşmazlığa yol a-
çan iktisadi kıymetleri düşük bedelle satmış olmasının inceleme elema-
nınca eleştirildiği, gerçek satış bedelinin beyana uygunluğu tartışma-
lı olan olayda emsal bedelin 3065 sayılı Kanunun 27 nci maddesi ve a-
nılan iktisadi kıymetlerin işletmenin aktifinde kayıtlı olması nede-
niyle Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesinin üçüncü sırasında yazılı
yöntemle belirlenmesi gerektiği, takdir komisyonunca satış bedeli u-
yuşmazlık doğuran iktisadi kıymetlerin emsal bedelinin saptanması sı-
rasında, araçların tüm özellikleri gözönüne alınarak matrah takdiri
gerekirken, başka verilerden yararlanılmaksızın salt kasko sigorta de-
ğerine göre yapılan takdirde ve takdir esas alınarak tarhiyatın onan-
masında hukuka uygunluk görülmediği, esasen Danıştay Dokuzuncu Daire-
sinin bozma kararında da aynı amaçla araçların emsal bedelinin tesbiti
için bilirkişi incelemesi yaptırılması belirtilmiş ise de araçların
satış tarihindeki özelliklerini muhafaza ettiğinin kuşkulu olduğu, bu
durumda, araçların satış tarihindeki özellikleri gözönüne alınarak em-
sal bedel tesbiti için mahalli ticaret odası ile şoförler ve otomobil-
ciler derneğinden görüş alınarak sonucuna göre bir karar verilmesinin,
matrah farkı doğması halinde ise tarhiyatın kusur cezalı olarak onan-
masının uygun olduğu gerekçesiyle vergi mahkemesinin ısrar kararı
bozulmuştur.
Vergi dairesi müdürlüğünce; emsal bedel takdirinde takdir ko-
misyonunca şirket yetkililerinin beyanına dayanan kasko bedellerinin
gözönünde tutulduğu ileri sürülerek bu kararın düzeltilmesi istenil-
mektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54 üncü maddesinde,
Danıştay tarafından verilen yargısal kararlar hakkında, bu maddede ya-
zılı sebeplerle kararın düzeltilmesinin istenebileceği belirtildiğin-
den ve dilekçe sahibinin ileri sürdüğü sebeplerin bunlardan hiçbirine
uymadığı anlaşıldığından, yerinde olmayan istemin reddine karar veril-
di.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:94)
|