15/12/1984 gün ve 18606 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 3100 sayılı "Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkındaki Kanun"un uygulanması ile ilgili olarak aşağıdaki hususların açıklanmasına gerek duyulmuştur.

I — ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZ KULLANMAK MECBURİYETİNDE OLANLAR:

A — Perakende Satış Yapan I. ve II. Sınıf Tüccarlar:

Kanunun birinci maddesiyle, satışı yapılan malları aynen ve işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan birinci ve ikinci sınıf tüccarlara, ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyeti getirilmiştir.

Maddedeki mecburiyet, satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışında kalan kimselere satanları yani perakende satış yapan I ve II nci sınıf tüccarları kapsamaktadır. Bir malın aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışında kalan ve nihai müstehlik olarak nitelendirilen tüketiciye satılması ise perakende satış kabul edilmektedir.

Bir satışın perakende satış sayılabilmesi için: Malın aynen veya işlendikten sonra tekrar satışa arzedilmemesi, tüketilmesi veya sarf malzemesi olarak kullanılması ve satın alan kişilerin normal ihtiyacından fazla olmaması gerekir.

Kısmen perakende, kısmen toptan satış yapan birinci ve ikinci sınıf tüccarların da perakende satışları ile ilgili olarak ödeme kaydedici cihaz kullanmaları zorunluluğu bulunmaktadır.

Diğer taraftan birinci sınıf, ikinci sınıf tüccarlar; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 177 ve 178 inci maddelerinde belirlenmiştir. 177 nci maddenin Bakanlar Kuruluna verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulunun 20/12/1983 gün ve 83/7510 sayılı kararı ile defter tutma bakımından birinci sınıf kabul edilen tüccarlar aşağıda gösterilmiştir.

1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 18.000.000 lirayı veya satışlarının tutarı 19.800.000 lirayı aşanlar,

2. Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafi iş hasılatı 3.600.000 lirayı aşanlar,

3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 18.000.000 lirayı aşanlar,

4. Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukarıdaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hükmüne tabidir.),

5. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Bunlardan işlerinin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkan veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye ve Gümrük Bakanlığınca müsaade edilir.),

6. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 178 inci maddesinde ise işletme hesabı esasına göre defter tutmak zorunda olan ye yukarıda belirtilen 177 nci maddede yazılı olanların dışında kalanların ikinci sınıf tüccar sayılacakları öngörülmüştür.

Bundan başka, işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye ve Gümrük Bakanlığınca müsaade edilenler de, ikinci sınıf tüccar sayılırlar.

Yeniden işe başlayan tüccarlar yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar ikinci sınıf tüccar kabul edilebilirler.

Kanunda, satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere hizmet veren birinci ve ikinci sınıf tüccarların da, ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde oldukları belirtilmiştir.

Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanlar dışında kalan kimselere hizmet veren işletmelerin, bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafi iş hasılatı ve işletmelerin hukuki statüleri göz önünde bulundurulmak suretiyle hangi sınıfa girecekleri Vergi Usul Kanununun 177 ve 178 inci maddelerine göre belirlenir.

II — ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARI KULLANMA MÜKELLEFİYETİNİN BAŞLAMASI:

Kanunun 1 inci maddesi hükmü ile birinci ve ikinci sınıf tüccarlara fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin belgelendirilmesi için getirilen ödeme kaydedici cihaz kullanmaları mecburiyetinin başlama tarihleri, Kanunun 6 ncı maddesi hükmü ile ödeme kaydedici cihazları kullanmak mecburiyetinde olan mükelleflerin alım güçleri, ekonomik şartlar ve bu cihazları üretecek veya ithal edecek firmaların piyasaya tam olarak cevap verebilme imkanları da dikkate alınarak, mükelleflerin bir önceki dönem satışları ve gayrisafi hasılatına göre belirlenmiştir.

Bu hükme göre, ödeme kaydedici cihazların kullanılması mecburiyeti bir önceki dönem satışları veya gayrisafi iş hasılatı :

— 120.000.000, -TL.'yı aşan mükellefler için 1/7/1985 tarihinden itibaren,

— 60.000.000, -TL.'yı aşan mükellefler için 1/1/1986 tarihinden itibaren,

— 30.000.000, -TL.'yı aşan mükellefler için 1/1/1987 tarihinden itibaren,

— 150.000.000, -TL.'yı aşan mükellefler için 1/1/1988 tarihinden itibaren,

— 15.000.000, -TL.'yı aşan mükellefler için 1/1/1989 tarihinden itibaren başlayacaktır.

Maliye ve Gümrük Bakanlığı, bu maddedeki tutarları iki katına kadar artırmaya yetkilidir.(*)

III — ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLAR KULLANILARAK VERİLEN SATIŞ FİŞLERİ VE RULOLAR:

Kanunun 1 inci maddesinin 2 nci fıkrası hükmüne göre, ödeme kaydedici cihazlar kullanılarak verilen satış fişleri ve rulolar; satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan veya aynı kimselere hizmet veren birinci ve ikinci sınıf tüccarların fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışların ve yaptıkları işlerin belgelendirilmesinde kullanılacak ve fatura yerine geçecektir.

Birinci ve ikinci sınıf tüccarların fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları ve yaptıkları işler 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 232 nci maddesinden anlaşılmaktadır.

Bu hükme göre, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar;

1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara,

2. Serbest meslek erbabına,

3. Kazançları götürü usulde tespit olunan tüccarlara,

4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere,

5. Vergiden muaf esnafa,

Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.

Yukarıdakiler dışında kalanların, birinci ve ikinci sınıf tüccarlardan satın aldıkları emtia veya onlara yaptırdıkları iş bedelinin onbin lirayı geçmesi veya bedeli onbin liradan az olsa dahi istemeleri halinde emtiayı satan veya işi yapan birinci ve ikinci sınıf tüccarların fatura vermesi mecburidir.

Buna göre birinci ve ikinci sınıf tüccarların, yukarıdakiler dışında kalanlara sattıkları emtia veya onlara yaptıkları iş bedellerinden onbin liranın altında kalanlar, fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları işlemleridir. Bu mükellefler, satılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere yapılan teslim ve hizmetlerden bedelleri onbin liranın altında kalanlar için ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorundadırlar. Bu satışlar ödeme kaydedici cihaz kullanılarak verilen satış fişleri ve rulolarla belgelendirilecek ve bu belgeler fatura yerine geçecektir.

A — Satış fişleri:

Ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle verilen satış fişleri satışı yapılan malları aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan ve aynı kimselere hizmet veren birinci ve ikinci sınıf tüccarların fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışların belgelendirilmesinde fatura yerine geçecek ve satışı yapılan malı satın alan müşteriye malla birlikte teslim edilecektir.

Bu nedenle, ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olan mükellefler, fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışları için, ödeme kaydedici cihaz kullanılarak alınan satış fişini verecek bunun dışında herhangi bir perakende satış vesikası veya benzeri belge düzenlemeyeceklerdir.

Öte yandan, kanunun 3 üncü maddesinde de belirtildiği üzere, ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle verilen satış fişlerinde;

1. Satış fişini veren kişi veya kuruluşun, ad soyadı veya ünvanı, adresi, bağlı bulunduğu vergi dairesi ve hesap numarası,

2. Satılan malların cinsi, (gıda, giyim vb.. şekilde mal grupları itibariyle veya bunları ifade eden harfli kısaltmalarla gösterilebilir.) bedelleri, vergili olup olmadıkları ve bunlara ilişkin toplamları,

3. Müteselsil fiş numarası,

4. İşlem tarihi,

5. Cihazın onaylandığını gösterir mali sembol ve cihaz sicil numarası,

mutlaka yer alacaktır.

B — Rulolar:

Ödeme kaydedeci cihazlar kullanılmak suretiyle verilen rulolar; cihaz içerisinde ayrı bir şerit tertibatına bağlı bulunan ve satış fişinde yazılı satışla ilgili bilgilerin ve cihaz sicil numarasının kaydedildiği, fiş ve günlük toplamları da içeren bir belge (rulo) dir. Bu belge ödeme kaydedici cihaz kullanan işletmenin fatura vermek zorunda olmadıkları satışları belgelendirilmiş olacak ve hasılat faturası yerine geçecektir.

IV — ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZ KULLANMAK MECBURİYETİNDE OLMAYANLAR:

Kanunun 1 inci maddesinin 3. fıkra hükmü ile ödeme kaydedici cihazların kullanılması mecburiyetinin Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit edilen faaliyetlerle uğraşanlar hakkında uygulanmayacağı öngörülmüştür.

Bakanlığımıza verilen bu yetkiye dayanılarak sadece aşağıda belirtilen faaliyetlerle uğraşan mükelleflerin ödeme kaydedici cihaz kullanmaları uygun görülmüştür.

1. Devlete ait tekel maddelerinin ticareti,

2. Akaryakıt ve Motoryağı satışı,

3. Gazete satışı ,

4. Oda ve yatak kiralanması şeklindeki otelcilik ve pansiyonculuk.

Bu nedenle, yukarıda sayılan mükellefler bu işleri sebebiyle ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olmayacaklardır. Ancak, bu işlemlerin kısmen yapılması halinde ödeme kaydedici cihazı kullanma mecburiyeti fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları mal satışları ve hizmet ifalarının tamamını kapsayacaktır.

V — ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARIN ÇEŞİTLERİ:

Katma Değer Vergisi mükelleflerince kullanılması zorunlu kılınan ödeme kaydedici cihazların nevileri ve teknik özelliklerine Kanunun ikinci maddesinde yer verilmiştir.

Kanunda yazılı teknik özellikleri taşımakla beraber ayrıca Bakanlığımızca belirlenen şartları haiz olması gereken üç çeşit ödeme kaydedici cihazın kullanılması mümkün bulunmaktadır. Buna göre, perakende satış yapan ya da hizmet işletmesi durumunda bulunan birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, işletmelerinin özelliklerine göre aşağıdaki yazılı ödeme kaydedici cihazları kullanabileceklerdir.

1. Elektronik yazar kasalar,

2. Yazıcı tertibatı bulunan elektronik teraziler,

3. Elektronik terminaller.

Kanunda ve Bakanlığımızca belirlenen şartları taşıyan ödeme kaydedici cihaz modellerinin ayrıca 5 inci maddede yazılı esaslar çerçevesinde Bakanlığımızca onaylanması gerekmektedir.

1. Elektronik yazar kasalar:

Fonksiyonel tuşlar veya benzeri aletleri vasıtasıyla alınan numerik bilgileri işleyip, kayıt edebilen; aynı verileri ve onların toplamlarını, donatılmış oldukları basıcı aletlerle uygun bantlar (Şeritler-Rulolar) üzerine basabilen cihazlardır.

2. Yazıcı tertibatı bulunan elektronik teraziler :

Elektronik tertibatları yardımı ile bir cismin kütle değerini yer çekimi kuvvetinden faydalanarak tesbit eden, yazıcı tertibatı bulunan, basıcı kısımları vasıtasıyla ağırlıkla ilgili bütün verileri gösterebilen bunların toplam ve kısmi tutarlarını basabilen, satış fişi ve günlük toplam kapanış fişi verebilen ölçü cihazlarıdır.

3. Elektronik terminaller :

Elektronik hazırlama kapasiteli veya kapasitesiz olarak otomatik bir bilgi işlem merkezine doğrudan doğruya ya da telefon hatları vasıtasıyla bağlı olan; bu merkezle anında veya daha sonra görüşme yapabilen cihazlardır. Terminalin elektronik unsurlardan faydalanan, santral birimine bağlı en az aktif ve fonksiyonel özelliğe sahip karmaşık bir sistemde yer alması gerekmektedir. Ayrıca santral biriminin ve buna bağlı olan terminallerin sadece artırma için işlemde bulunması şarttır. Elektronik terminallerin, Kanunda ve Bakanlığımızca tesbit edilen ödeme kaydedici cihazların diğer özelliklerini de taşıması icap etmektedir. Bu nedenle elektronik terminallerin, satış fişi ve günlük toplamları vermesi, tartı ile ilgili diğer verileri, bunların kısmi ve toplam tutarlarını basabilmesi gereklidir.

VI — ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARIN TEKNİK ÖZELLİKLERİ VE FONKSİYONLARI:

Ödeme kaydedici cihazların kanunun ikinci maddesinde yer alan fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için, bünyesinde bulunan aletlerin iyi ve uygun bir teknikle imal edilmiş olmaları, ticari işlemlerin gerektirdiği ihtiyaçlara cevap verebilecek şekilde kullanabilmesi, mükemmel bir işleyiş için kesin garanti gösterilmesi gerekir.

Ödeme kaydedici cihazlar, değişik işlemleri yerine getirebilmesi için başka aletlerle donatılmış olabilirler. Ancak, bu donatımların Kanunda ve Bakanlığımızca belli edilen fonksiyonlarının oluşumlarına karışmaması icap eder.

Ödeme kaydedici cihazların bünyesinde bulunması gereken belli başlı tertibatlar aşağıda belirtilmiştir.

1. Gösterge Tertibatı:

Cihazların, biri kullanıcı, diğeri de alıcının tutarları kolayca görebileceği ve okuyabileceği şekilde ayarlanmış olmak üzere iki adet işaret edici gösterge tertibatı bulunacaktır. Göstergede yer alan rakamların sayısı en büyük işlem tutarını gösterebilecek kapasitede ve altından az olmayacaktır. Alıcının tutarları kolayca okuyabilmesi için göstergedeki rakamların uygun karakter taşıması ve yüksekliğinin 7 milimetreden az olmaması gerekir.

2. Yazıcı-baskı tertibatı:

Bu tertibatlar, satış fişi ve günlük toplam hasılat fişine ilişkin işlemlerin aynı anda ana kaydın yapıldığı rulolara (şeritlere) otomatik olarak basılmasını sağlayan aletlerdir. Satış fişinde bulunması gereken bilgilerin, tek veya çift baskı istasyonu vasıtasıyla ayrı bir şeride kaydedilmesi gerekir. Ödeme kaydedici cihazlar, satış fişinde yer alan satışla ilgili bilgileri ve cihaz sicil numarasını aynı anda otomatik olarak ikinci şeride basabilmelidir. Yazı karakterlerinin kolay okunabilir türde ve yüksekliğinin 2,5 milimetreden küçük olmaması gerekir. Cihazlarda, üzerine kayıt yapılan ruloların azaldığını gösterir bir ikaz lambası veya kağıt üzerinde renkli bir uyarıcı kısmı bulunması veya kağıdın bitmesi durumunda cihazın çalışmasının durdurulması için özel bir tertibat olmalıdır.

Satış fişleri ile günlük kapanış fişlerinin müterakki toplamlarının, hesapların devamı sırasında numara sıfırlansa dahi birikmeli olarak toplanmasını mümkün kılan tertibattır.

Kanunun ikinci maddesinin ikinci bendinde, ödeme kaydedici cihazlarda satış fişi ve günlük toplamlar için en az iki ayrı sayısının bulunması öngörülmüştür.

Toplama tertibatının aşağıda belirtilen asgari fonksiyonları yerine getirmesi gerekir.

a) İş günü içerisinde verilmiş bulunan satış fişlerinin müterakki toplam sayısı,

b) İş günü içerisinde verilmiş bulunan satış fişlerindeki tahsilat ve vergi tutarlarının müterakki günlük toplamı,

c) Basılan günlük toplam kapanış fişlerinin müterakki sayısı,

d) Her günlük kapanış fişine basılmış bulunan tutarların müterakki toplamı.

Ödeme kaydedici cihazlarda satış fişleri ve günlük toplam kapanış fişlerinin birikmesi hesaplarının devamı sırasında numara sıfırlansa dahi kaydedilen karşılıkların birikmeli olarak ilerlemesi mümkün olmalıdır. Karşılıklar toplama tertibatına kaydedildikten sonra günlük kısmı veya tam toplamların günlük kapama fişinin yazılmasında otomatik olarak sıfırlanması lazımdır.

Ödeme kaydedici cihazların, bunlara dair ilerleyen işlem sayıları ile birlikte günlük hasılat fişlerindeki toplamları kaydetmeye ve bunları saklamaya tahsis edilmiş bir veya daha fazla özel hafıza ile teçhiz edilmiş olmaları gerekir.

Ödeme kaydedici cihazlardaki hafızaların;

a) Cihazın şasisine, hareket etmeyecek ve şasi tahrip edilmedikçe çıkartılmayacak tarzda tesbit edilmesi,

b) Sakladıkları bilgilerin değiştirilmesi veya silinmesi amacıyla yapılacak fiziki, manyetik veya elektronik müdahalelere karşı muhafazalı şekilde yapılmış olması,

c) Harici bir enerjiye ihtiyaç göstermemesi,

d) Sadece pozitif işlem kabul etmesi,

c) Toplam tahsilat ve vergi tutarlarını kaydetmesi,

f) Mali hafıza ile bağlantısının açılması halinde çalışmaması,

g) Bilgileri sonsuza kadar muhafaza etmesi,

gerekir.

Buna göre, ödeme kaydedici cihaz bünyesine tahrip edilmedikçe çıkartılmayacak şekilde tesbit edilmiş bulunan hafıza, hiç bir şekilde harici enerjiye gerek duymadan bilgileri sonsuza dek muhafaza edebilen, dışarıdan yapılacak müdahalelere karşı korunmalı, eksi satış bilgilerini kabul etmeyip, hiçbir şekilde toplamın azaltılmasına izin vermeyen daima pozitif işlem kabul eden toplam tahsilat ve vergi tutarını kaydeden bir tarzda olmalıdır.

Ayrıca hafızaların aşağıda yazılı özellikleri taşıması ve fonksiyonları yerine getirmesi gerekmektedir.

a) Mali sembol,

b) Cihazların sicil numarası,

c) Günlük kapama fişlerinde yazılı tutarların müterakki toplamı yada her bir günlük kapama fişine basılan ve karşılık teşkil eden yekünlerin tek tek toplamları,

d) Basılan günlük kapama fişlerinin sayısı.

5. Muhafaza Tertibatı:

Ödeme kaydedici cihazların bünyesinde bulundurduğu aletleri koruyan, uygun herhangi bir mamul muhafaza ile kaplanması gerekir.

Gövdenin, kayıtların yapılmasında kullanılan kağıt ruloların bulunduğu bölüm dışında kalan kısmına özel bir vida üzerine bir tek resmi mühür tatbik edilmek suretiyle, cihazın tüm tahsilat fonksiyonları ile ilgili tertibatlarına giriş ve müdahalenin önlenmiş olması şarttır. Vidanın başını örten alaşımın herhangi bir müdahale ya da zorlamayı hemen belirtebilecek yumuşak bir maddeden yapılmış olması gerekir. Resmi mühür, muhafazaya girişi mümkün kılan tek bir vidanın başını koruyan alaşım üzerine vurulmak suretiyle uygulanır. Resmi mühürün, muhafaza kısmının çıkarılmadan görülebilmesi ve buna bağlı olarak dıştan kontrol edilebilmesi gerekir.

Cihazın dış yüzünde kolayca görülebilecek şekilde, üzerinde üreticinin firma adı, modelin ticari ismi (Marka ve Modeli), cihazın sicil numarası, onay belgesi ile ilgili hususların ve yetkili teknik bakım merkezinin yer aldığı bir plaket bulunacaktır. Sicil numarasının ayrıca makine içerisine tesbit edilmesi ve mali hafızaya da kaydedilmesi zorunludur.

6. Departman Sayısı:

Ödeme kaydedici cihazlar, vergisiz ve değişik vergi nispetli malların satışlarında karışıklığa meydan vermemek için en az 4 departmanlı olmalıdır.

VII — GEREKLİ ŞARTLAR TAŞIMAYAN CİHAZLARIN KULLANILMASI VE SATIŞ FİŞİNİN ELLE DOLDURULMASI:

Kanunun 2 nci maddesinin 3 üncü fıkrası hükmü ile Maliye ve Gümrük Bakanlığına, belirleyeceği esaslar dahilinde gerekli şartları taşımayan ödeme kaydedici cihazların kullanılarak veya elle doldurularak satış fişi düzenlenmesine izin verme yetkisi tanınmaktadır.

Bu yetkiye dayanılarak gerekli şartları taşımayan cihaz kullanılarak veya elle doldurularak satış fişi düzenlenmesinin aşağıda tespit edilen esaslara göre yürütülmesi uygun görülmüştür.

A — Gerekli şartları taşımayan ödeme kaydedici cihazların kullanılabilme esasları:

Bu Kanunun 6 ncı maddesine göre ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyeti başlayacak olan mükellefler kanunun yürürlüğe girdiği 15/12/1984 tarihinden önce işletmelerinin aktifinde bulunan gerekli şartları taşımayan cihazları için aşağıda belirtilen bilgi ve belgeleri ihtiva eden bir dilekçe ile Bakanlığımıza başvuracak ve bu cihazların kullanılması için izin isteyebileceklerdir.

a) Mükellefle ilgili bilgiler:

— Adı ve soyadı veya ünvanı,

— İş ve ikamet adresleri,

— Bağlı olduğu vergi dairesi,

— Hesap numarası,

— Bir önceki dönem satışları veya gayrisafi iş hasılatı toplamı,

— İştigal konusu,

— Kısmen perakende ticaretle iştigal ediyorsa, toplam iş hacmine oranı.

b) Cihaza ilişkin bilgiler:

— Üretici firmanın veya ticari veya kanuni temsilcisinin veya ithalatçının kimliklerini açıklayıcı bilgiler,

— Ödeme kaydedici cihazın tipi, markası ve teknik özellikleri,

— Ödeme kaydedici cihazın, Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkındaki Kanunla ve Bakanlığımızca belirlenen şartları taşıyan elektronik yazar kasalar, yazıcı tertibatı bulunan elektronik teraziler veya elektronik terminallerin hangi özelliklerini taşıdığı, beyan edilecektir.

Dilekçe ile birlikte aşağıda belirtilen belgelerin ikişer nüsha olarak sunulması gerekmektedir.

— Ulusal veya uluslararası bir norma atıf yapılarak elektronik unsurların listesi, bunun olmaması halinde elektronik unsurların başlıca özellikleri,

— Fonksiyonel ve imalatla ilgili özelliklerin açıklandığı şema ve planlar,

— İşletme programını ve belli başlı kriterleri içeren bir ana şema,

— Kullanım normları,

— Bakım normları,

— Bakım ve onarım servisi varsa servis sahibinin adı ve soyadı veya ünvanı ile açık adresi.

Gerekli şartları taşımayan ödeme kaydedici cihaz kullanmalarına izin verilenler, Bakanlığımızca belirlenen matbaalarda ve Bakanlığımızca tespit edilecek usul ve esaslar dahilinde basılan yazar kasalar rulolarını kullanacaklardır.

Ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olmayan mükellefler ile ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetine tabi oldukları halde Bakanlığımızca bu mecburiyetin dışında bırakılanlar öteden beri olduğu gibi Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre perakende satış fişi kullanmaya devam edeceklerdir.

Ödeme kaydedici cihaz kullanan mükelleflerin cihazlarının bakım ve onarımları sırasında, bakım veya onarımı yapan kuruluş bakımı veya onarımı yapılan cihazların yerine mükelleflere geçici olarak aynı türden cihazlar verebilir. Bunun mümkün olmadığı veya verilen cihazların da arızalandığı hallerde mükellefler, iş yerlerinde bulunduracakları satış fişlerini bu süreye münhasır olarak elle doldurmak suretiyle kullanabilirler. Şu kadar ki ellerinde ödeme kaydedici cihaz bulunanlar bunlarda meydana gelecek arızaları arızanın vuku bulduğu andan itibaren derhal yetkili bakım ve onarım servislerine bildirecek ve tebliğde belirlenen süre içerisinde çalışır hale getirilmesini talep edecektir.

VIII — ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARIN ONAYLANMASI:

Kanunun 5 inci maddesine göre, ödeme kaydedici cihaz modellerinin bu Kanunda ve Bakanlığımızca belirlenen şartlara uygun olup olmadığının onaylanması esası getirilmiştir.

Onay işlemi, kuruluş şekli 5 inci maddenin ikinci bendinde belirtilen özel bir komisyonun görüşü alınarak Bakanlığımızca yapılacaktır.

Komisyon, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Müsteşarının başkanlığında, Gelirler Genel Müdürü ile, Gelirler Genel Müdürlüğünün iki, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının bir, Yüksek Öğretim Kurumu tarafından belirlenecek Üniversitelerin bir, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunun bir, Türkiye Ticaret ve Sanayi Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliğinin bir, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonunun bir temsilcisinden oluşacaktır.

A — Müracaat Şekli:

Ödeme kaydedici cihazların üretimini ya da ithalatını yapan kuruluşlar, bir dilekçe ile Bakanlığımıza başvurarak cihazlarının onaylanmasını talep edeceklerdir.

Ödeme kaydedici cihaz modelini onaylatmak isteyen üretici ve ithalatçı kuruluşların, Türkiye çapında, her türlü olağan ve olağanüstü bakım ve onarım işlerini üstlenebilecek yetkili teknik bakım merkezlerinin bulunması şarttır.

Dilekçede aşağıda belirtilen hususlara yer verilmesi gerekir.

1. Üretici ya da ithalatçı firmanın veya bunların kanuni yada ticari temsilcilerinin kimliklerini açıklayıcı bilgiler,

2. Cihazın üretildiği ülke,

3. Cihazı üreten fabrikanın adı ve adresi,

4. Cihazın modeli,

5. Cihazın ticari ismi (markası),

6. Cihazın tipi,

7. Cihazın teknik özellikleri,

8. Cihazın yapımı ve iyi bir şekilde işlemesini garanti edecek emniyet cihazlarına ait açıklayıcı rapor,

9. Elektronik unsurların listesi ve bunların başlıca özellikleri, (Ulusal veya Uluslararası normlara atıf yapılacak)

l0. Fonksiyonel ve imalatla ilgili özelliklerinin açıklandığı şema ve planlar,

11. Cihazın işleme programı ve işleniş sırasında dikkate alınacak konuları içeren bir ana şema,

12. Cihazın bütününün ve muhtelif kısımlarının fotoğrafları,

13. Cihaz için teklif edilen, yüksekliği bir, genişliği iki veya üç yazı karakterine tekabül eden ve "M" ve "F" harflerinin stilize edilmiş bileşiminden meydana gelen mali sembolün resimleri ve özellikleri,

14. Kullanım ve bakım normları, (Ulusal veya Uluslararası)

15. Satış usulü organizasyonunun özellikleri,

16. Bakım ve onarım organizasyonunun özellikleri,

17. Yurt içinde yetkili bakım ve onarım yapabilecek merkez ve servislerin listesi bunların yerlerini gösterir harita,

18. Bakım ve onarım merkezlerinde çalışacak elemanlara verilmesi düşünülen kimlik belgesi ve kullanılacak damganın örneği,

19. Cihazı üreten firmanın adını belirten damgası (kaşesi),

Ödeme kaydedici cihaz modelinin onaylanabilmesi için, yukarıda belirtilen dilekçe ile birlikte, iki adet cihazın teslimi gerekir. Dilekçede ayrıca cihazların yürürlükte olan kanuni ve idari hükümlere uygun olduğu belirtilmelidir. Seri olarak yapılacak üretimlerin onaylanan modele uygun olarak imal edileceği garanti edilmelidir.

B — Modelin Onaylanması :

Ödeme kaydedici cihaz, komisyonunu da görüşü alınarak Bakanlığımızca onaylanacaktır. Komisyon onayı isteyen tarafın sunmuş olduğu belgeleri inceler. Talep eden tarafın teknik, üretim ve organizasyon açılarından kapasitelerini tesbit eder. Cihazın uygun bir biçimde işleyişini değerlendirmek açısından gerekli bütün incelemeleri, bütün denemeleri yerine getirir. Uygunluk kontrolleri ile ilgili usulleri ve kontrollerin gerçekleşeceği yerleri belirler. Komisyon, ödeme kaydedici cihazının onaylanmasını isteyen kişiden, onayla ilgili inceleme ve denemeleri yapabilmek için gerekli personel, araç ve materyal talebinde bulunabilir.

Cihazın onaylanması halinde, bir "Onay Belgesi" düzenlenerek, durum cihaz sahibine tebliğ edilir. Bu onay belgesinde, cihaza ait açıklama, günlük kontrollerinin sonuçları, bakım ve onarım merkezlerinin yerleri, imalat ve satış safhasında uyulması gereken hususlar, Mali sembolü gösteren "M" ve "F" harflerinin stilize edilmiş bileşiminin özellikleri ve onayın geçerli olduğu süre belirtilir.

Kanunun 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre, ödeme kaydedici cihazlarla ilgili onaylar üç yıl için geçerli olacaktır. Bu süre, Bakanlığımızca eşit sürelerle uzatılabilecektir. Uzatma reddedildiği takdirde, onaylanan modele uygun faaliyette bulunan cihazlar için onay hükümleri geçerli sayılacaktır. Onaylanan her model için denemeye tabi tutulan örneklerden biri ya da önemli kısımları veya detaylı resimleri Bakanlığımızca saklanacaktır. Ödeme kaydedici cihazların kullanımı sırasında başlangıçta verilen garantiye uygun düşmeyen kusurlar ortaya çıktığı, onaylanan modele uygun olmayan cihazların üretildiği veya ithal edildiği ve satış sonrası bakım ve onarım konusunda öngörülen şartlara uyulmadığı takdirde, modelin onayı iptal edilecektir. Onayın iptali tedbirin alındığı tarihten itibaren hüküm ifade edecektir. Başka bir deyişle, onayın iptalinden önceki cihazların kullanımı geçerli olacaktır.

IX — ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZLARIN ÜRETİMİ, İTHALATI, SATIŞI, RUHSATNAMESİ VE KULLANMA KILAVUZU:

Bu kanun gereğince kullanılacak olan ödeme kaydedici cihazlar, kanunun 5 inci maddesinin ikinci bendinde belirtilen komisyonun görüşü alınarak Bakanlığımızca onaylanan modele uygun olarak üretilecek herhangi bir şekilde, onaydaki modele, uygun düşmeyen cihazların imalatı veya ithali yapılmayacaktır. Cihaz sicil numarası tahrif ve taklit edilemeyecek şekilde cihazın üzerine tesbit edilecek, ayrıca hafızaya da kaydedilecektir. Cihaz aynı seri numarasını taşıyan ruhsat kitapçığı ile birlikte hazır edilecektir. Ödeme kaydedici cihazın kayıtların yapılmasında kullanılan kağıt ruloların dışında kalan kısımları cihazın açılmasını ve herhangi bir nedenle dışarıdan yapılacak müdahaleyi önleyecek tek bir vida ile kapatılacak ve vidanın üzeri satıştan önce bir alaşımla mühürlenecektir.

B — Satış sırasındaki işlemler:

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre, Bakanlığımızca onaylanan ödeme kaydedici cihazlar, üretici veya ithalatçı kuruluşlar tarafından verilen ve cihaz sicil numarası taşıyan ruhsatname ile birlikte satılacaktır. Her ruhsat ait olduğu cihazın sicil numarasını taşıyacaktır.

Sözkonusu ruhsatnamede aşağıdaki bilgiler yer alacaktır.

1. Üretici ya da ithalatçı kuruluşun ticari ismi,

2. Cihazın modeli, markası ve tipi,

3. Cihazın sicil numarası,

4. Mali sembol,

5. Onay belgesinin tarihi ve sayısı

6. Mühürün kimin tarafından tatbik edildiği,

7. Cihazın imal veya ithal tarihi,

8. Cihazın kimin tarafından satıldığı,

9. Cihazın satışına ilişkin faturasının tarihi ve sayısı,

10. Satıcı firmanın kaşesi ve yetkilinin imzası,

11. Cihazı satın alan kişi ve kuruluşların adı ve soyadı veya ticaret ünvanı,

12. Cihazı alan ruhsat sahibinin ikametgah adresi,

13. Cihazın kullanılacağı iş yeri adresi,

14. Cihazın garanti süresi ve garanti şekli,

15. Cihazın bakım ve onarımı ile ilgili bilgilerin gerektiği gibi yazılmasına imkan verecek sütunları içeren yeteri kadar sayfa,

16. Ruhsatnamenin müteselsil sayfa numaraları.

Üretici, ithalatçı veya satıcı firmalar, Bakanlığımızca onaylanmış cihazları bağlı bulundukları Vergi Dairesine kayıt ve tescil ve satılan cihazların sicil numaralarını ve kimlere satıldıklarını her ay Bakanlığımıza ve bağlı bulundukları Vergi Dairelerine bildirmek zorundadırlar. Ödeme kaydedici cihazları kullanmak mecburiyetinde olmaları sebebiyle cihaz satın alanlar da, almış bulundukları cihazla ilgili sicil numarası ve gerekli bilgileri bir ay içinde bağlı oldukları Vergi Dairesine bildireceklerdir.

Ödeme kaydedici cihazların üreticileri, ithalatçıları veya satıcıları, sözkonusu cihazlarla ilgili olarak onay belgesi alınmadan, kayıt ve tescil işlemleri tamamlanmadan veya ruhsatsız olarak herhangi bir cihaz satamaz kiralayamaz, devredilmez veya diğer yollarla kullandıramazlar.

Üretici, ithalatçı veya satıcı firmalar, sattıkları cihazlarla birlikte ayrıca cihazın kullanılmasına, teknik özelliklerine, bakım ve onarım teşkilatına yer veren bir "Cihaz Kullanma Kılavuzu" vereceklerdir.

Bu kılavuzda, cihazın markası, çalıştırılması ve kullanılmasına ilişkin bilgiler, korunmasında dikkat edilecek hususlar, fonksiyonel ve imalatla planlar, fotoğraf, normal ve olağanüstü bakım ve onarımlarında başvurulacak yetkili bakım, onarım, merkez ve servislerini gösterir liste, garanti süresi ve şekli, kılavuzun sayfa adedi ve onay belgesinin tarihi ve sayısı yer alacaktır.

X — CİHAZLARIN BAKIMI VE ONARIMI :

A — Bakım ve Onarımları Yapacak Yetkili Teknik Elemanlar:

Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre, onaylanan ödeme kaydedici cihazların bakım ve onarımları, ancak bunları üreten veya ithal eden kişi ve kuruluşların yetkili servis elemanları tarafından yapılabilir.

Buna göre üretici ve ithalatçı kuruluşların yurt sathına yayılmış bir servis teşkilatı olacak ve cihazın teknik özelliklerine göre olağan ve olağanüstü bakımlar ve onarımlar yapılabilecektir.

Bu servis istasyonlarında bakım ve onarım için gerekli alet ve makinalar yanında bir telefonun, servis aracının ve yeterli bilgi düzeyinde en az iki teknik elemanın bulunması gerekir.

Cihazların servis bakım ve onarımı sadece bu yetkili uzman kişilerce yapılacak, mühürü açma ve kapama yetkisi de sadece bu kişilerde olacaktır.

Üretici veya ithalatçı kişi veya kuruluşlar tarafından kurulan servislerde bakım ve onarım işlerini yapacak teknik görevlilerin Bakanlığımızca sicilleri tutulacaktır. Bunun için ilgili firmalar, ödeme kaydedici cihazların bakım ve onarımı ile yetkili kıldıkları teknik personele ait aşağıda yazılı bilgi ve belgeleri Bakanlığımıza vermeleri gerekmektedir.

1. Nüfus cüzdanı örneği,

2. Mezun olduğu okul,

3. Varsa ek kariyeri veya sertifikası,

4. Daha önce çalıştığı iş ve yerler,

5. Özgeçmişi ve medeni durumu,

6. 4 adet 4x6 fotoğraf,

7. İkametgah adresi.

Söz konusu teknik elemanların Bakanlığımızca incelenecek ve uygun görülenlere, tanıtıcı bir yetki belgesi ve özel mühür verilecektir.

Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre, üretici veya ithalatçı kişi ve kuruluşların kuracakları bakım ve onarım servislerinin, onaylanan cihazları kendilerine başvuru tarih ve saatinden itibaren en çok 72 saat içinde çalışır hale getirmeleri şarttır.

Yapılan tamir işlemi, başlama ve bitiş tarih ve saatleriyle aşağıda belirtilen diğer hususları da kapsayacak şekilde, cihazın ruhsatnamesine kaydedilecektir.

1. Cihaz sahibinin tamir için başvurduğu tarih ve saat,

2. Cihaz mühürünün çıkarılmasından önce ve sonra müşahade edilen kaidesizliklerin özet olarak açıklanması,

3. Cihazın bakıma alındığı tarih ve saat,

4. Cihazın bakım ve onarım işlemleri

5. Cihazın yerine başka bir cihaz bırakılıp veya bırakılmadan geri alınması,

6. Verilen en son satış fişinin numarası ve müdahaleden evvelki devreye ait sıfırlama sayısı,

7. Teknik eleman tarafından, deneme işleri için basılan ve işaret edilen satış fişlerinin başlangıç ve bitiş sayıları,

8. Teknik bakım ve onarım yapıldıktan sonraki devrede sonuç olarak ortaya çıkan son sıfırlama sayısı,

9. Cihazın kurallara uygun olarak işlediğinin bakım ve onarım hizmetleri ile yetkili kılınmış teknik eleman tarafından beyan edilmesi,

10. Mühürün çıkarılıp çıkarılmadığının belirlenmesi, çıkarılmışsa yeniden mühürlenmesi,

11. Bakım ve onarımın sona erdiği tarih ve saat,

12. Yetkili teknik personelin bu hususları imzalaması,

13. Tamir işi, cihazın yerleştirilmiş olduğu yerin dışında gerçekleştirilmesi halinde, cihazın teslim edildiği tarih ve saat,

l4. Deneme ve alıştırma işlemleri sonucu ortaya çıkan sıfırlama sayısı.

C — Yetkili Elemanların Sorumlulukları :

Cihazların bakım ve onarımı ile yetkili kılınan teknik elemanların, verilen yetkiyi kötüye kullandıkları takdirde yetki belgeleri iptal edilecektir.

Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanununun 338 inci maddesinde, ayrı ayrı menfaat gözetmek şartıyla birden fazla kişi kaçakçılık yaptıkları veya kaçakçılığa teşebbüs sayılan fiilleri irtikap ettikleri veya doğrudan doğruya beraber işlemiş oldukları takdirde her biri hakkında, iştirak ettikleri suçlar için bu Kanunda yazılı cezaların uygulanacağı öngörülmüştür.

Aynı şekilde 347 nci maddede de, kaçakçılık olduğunu bildiği bir fiilin işlenip tamamlanmasını fiili ile kolaylaştıranlara, bundan ayrı bir menfaat gözetmediği takdirde, bu fiiller için kanunda belli edilen cezaların dörtte birinin kesileceği veya hükmedileceği belirtilmiştir.

Aynı yardımı V.U.K.'nun 344 üncü maddesinin 1-6 ncı bentlerinde yazılı fiillerin işlenip tamamlanması için yapanlara, bu fiiller için tayin olunan cezasının yarısı hükmolunacaktır.(*)

XI — CİHAZLARIN KONTROLÜ:

Ödeme kaydedici cihazların, Maliye ve Gümrük Bakanlığının Vergi incelemesi yetkisini haiz denetim elemanları ile yoklama yapmakla görevlendirilen personeli tarafından her zaman kontrolü yapılabilecektir. Yapılacak kontrollarda, cihazların kanunda yer alan ve ayrıca Bakanlığımızca belirlenen şekil ve şartlarda çalışıp çalışmadığı, satış fişlerinin ve ruloların istenilen bilgileri taşıyıp taşımadığı, arızaların zamanında yetkili servislere bildirilip bildirilmediği, toplamların kayıtlara intikal ettirilip ettirilmediği ve gerekli görülen diğer konulara bakılacaktır. Bakım ve onarım işleriyle görevli teknik personel, Bakanlığımızın yetkili elemanları tarafından yapılacak kontrollerde istenilen her türlü yardım ve kolaylığı göstermek mecburiyetindedirler.

XII — ÖDEME KAYDEDİCİ CİHAZ BEDELLERİNİN KAZANÇLARDAN İNDİRİMİ:

Kanunun 7 nci maddesi hükmüne göre, ödeme kaydedici cihazların her biri için 400.000.- lirayı aşmayan maliyet bedellerinin % 60'ı iktisap edildikleri yıldan itibaren mükelleflerin gelir veya kurumlar vergisine tabi ilgili kazançlarından indirilecektir.

Bu hüküm ile, ödeme kaydedici cihaz kullanmak mecburiyetinde olan mükelleflere işletmelerinde kullanmak üzere satın alacakları cihazların her biri için 400.000.- lirayı aşmayan maliyet bedellerinin % 60'ı iktisap edildikleri yıldan itibaren gelir veya kurumlar vergisine tabi ilgili kazançlarından indirilmelerine imkan vermek suretiyle, mükelleflere, amortisman hükümleri dışında ek bir imkan sağlanmıştır.

Öte yandan birim maliyet bedeli 400.000.- liraya kadar olan cihazların aktife kayıtlı değerinin % 60'ı gider yazılmak suretiyle mükelleflerin gelir veya kurumlar vergisine tabi kazançlarından indirilecek, birim maliyet bedeli 400.000.- lirayı aşan cihazlarda ise aktife kayıtlı değerin % 60 olan (400.000x% 60)= 240.000 lira iktisap ettikleri yıldan itibaren aynı şekilde gider yazılacaktır.

Sonuç olarak, maliyet bedeli 400.000 lirayı aşan cihaz bedellerinin azami 240.000 lirası bu Kanuna dayanılarak gider yazılabilecek, ayrıca aktife kayıtlı değeri, Vergi Usul Kanununun hükümlerine göre amortismana tabi tutularak yok edilecektir.

ÖRNEK: 1985 yılında satın aldığı cihazı 300.000 liraya maleden ve bu değer üzerinden aktifine kaydeden mükellef, 1985 yılında bu bedelin (300.000 x% 60=) 180.000 lirasını gider kaydetmek suretiyle Gelir veya Kurumlar Vergisine tabi kazancından indirecektir. Ayrıca, bu iktisadi kıymetin cihazın aktife kayıtlı değeri 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 313 ve müteakip maddeleri hükmü uyarınca amortismana tabi tutulacaktır.

XIII — CEZALAR:

Kanunun 8 inci maddesinin 1 inci fıkrasında; "Ödeme kaydedici cihazları kullanmak suretiyle verilmesi gereken fişleri vermeyen veya bedel gerçek bedelin altında bir miktar olarak basanlara her tespit için Vergi Usul Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrasında yazılı özel usulsüzlük cezaları beş kat olarak uygulanır" hükmü yer almaktadır.

Bu hükme göre, Katma Değer Vergisine tabi mükelleflerden, ödeme kaydedici cihaz kullanmak suretiyle verilmesi gereken fişleri vermeyen veya bedeli gerçek bedelin altında bir miktar olarak basanlara ve durumlarının tespiti halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 353 üncü maddesinin 2365 sayılı Kanunla değişik 1 numaralı fıkrası hükmü uyarınca her bir belge için adlarına, (500x5=) 2.500.- liradan aşağı olmamak üzere, bu fişlere yazılması gereken meblağın ya da noksan yazılan meblağın yüzde (3x5)= 15'i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

1. Mecbur tutuldukları halde ödeme kaydedici cihazları almayanlar,

2. Cihazları bozanlar,

Bu hükümlere göre, mecbur tutuldukları halde ödeme kaydedici cihazları kullanmaya başlama tarihine kadar almayanlar, cihazları bozanlar, bozuk cihazları kullanan veya bozuk olduğunu bildiği cihazları başkalarının kullanmasına müsaade edenler, bir hesap dönemi içinde ayrı tarihlerden en az iki defa cihazları kullanmamak suretiyle satış fişi vermedikleri tespit edilenler, Vergi Usul Kanununun 360 ıncı maddesi hükmüne göre kaçakçılığa teşebbüs etmiş sayılırlar ve haklarında bu hüküm uyarınca bir aydan bir yıla kadar hapis cezası ve bu kadar müddet ticaret, sanat ve meslek icrasından mahrumiyete hükmolunurlar. Ayrıca masraf hükümlüden sonradan tahsil edilmek üzere keyfiyetin gazete çıkan yerlerde gazete ile çıkmayan yerlerde mutad vasıtalarla ilan edilmesine de hükmolunur.(*)

Tebliğ olunur.

(*) Güncelliği Kalmamıştır.